มาตรการบังคับทางอาญาที่ใช้แก่นิติบุคคลในคดีสิ่งแวดล้อม

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีความมุ่งหมายในการศึกษาวิเคราะห์ว่ามาตรการบังคับทางอาญาตามที่บัญญัติไว้ในกฎหมายสิ่งแวดล้อมนั้นมีการกำหนดมาตรการทางอาญาไว้อย่างไรและมีความเหมาะสมเพียงใดหรือไม่ หากนำมาตรการบังคับทางอาญาที่มีอยู่นี้ไปใช้บังคับกับผู้กระทำความผิดที่มีฐานะเป็นนิติบุคคล ผลของการศึกษาพบว่า มาตรการทางอาญาที่บัญญัติไว้ในกฎหมายสิ่งแวดล้อมโดยมากจะเป็นมาตรการทางอาญาทางด้านโทษได้แก่ โทษจำคุ โทษปรับและโทษริบทรัพย์สิน โดยมีมาตรการทางอาญาอื่นที่ถูกบัญญัติขึ้นมาเป็นการเฉพาะในบางพระราชบัญญัติ เช่น มาตรการในการบังคับให้ผู้ก่อเหตุเดือดร้อนรำคาญต้องแก้ไขปัญหาอันเกิดจากการก่อเหตุเดือดร้อนรำคาญตามพระราชบัญญัติสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ซึ่งจะมีลักษณะเฉพาะเกี่ยวกับการกระทำความผิดตามพระราชบัญญัติฉบับนั้น นอกจากนี้ยังมีมาตรการด้านวิธีการเพื่อความปลอดภัยตามประมวลกฎหมายอาญาที่สามารถนำมาปรับใช้กับความผิดตามกฎหมายสิ่งแวดล้อมได้อีกประการหนึ่งด้วย แต่อย่างไรก็ดีมาตรการทางอาญาที่ได้บัญญัติเอาไว้นั้นยังไม่อาจนำมาบังคับใช้ในกรณีที่ผู้กระทำความผิดเป็นนิติบุคคลได้ทุกประเภท เนื่องจากข้อจำกัดทางด้านโทษที่จะใช้แก่นิติบุคคลขัดต่อสุขภาพของนิติบุคคลและมาตรการทางอาญาอื่นที่มีอยู่ก็มีข้อจำกัดเฉพาะกรณีดังเช่นการก่อเหตุเดือดร้อนรำคาญตามพระราชบัญญัติสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ดังที่กล่าวไว้แล้ว ผู้ศึกษาจึงมีความเห็นว่าสมควรที่จะปรับปรุงแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 ซึ่งเป็นกฎหมายหลักในการรักษาและคุ้มครองสิ่งแวดล้อมโดยปรับปรุงกฎหมายดังกล่าวให้มีการกำหนดมาตรการทางอาญาที่ใช้แก่นิติบุคคลแยกออกมาจากกรณีของบุคคลธรรมดาและให้บรรดากรรมการหรือผู้จัดการนิติบุคคลต้องรับผิดเช่นเดียวกับนิติบุคคลและกำหนดให้มีมาตรการทางอาญาอื่นเพิ่มเติมนอกเหนือจากมาตรการทางอาญาด้านโทษ อันได้แก่การชดใช้ค่าเสียหายในอัตราที่สูงกว่าบุคคลธรรมดา ซึ่งเรียกว่าค่าเสียหายในเชิงลงโทษ รวมทั้งการบังคับให้นิติบุคคลและผู้แทนนิติบุคคลต้องปฏิบัติงานรับใช้สังคมอีกด้วย