Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการศึกษาบทบาทของสมาคมองค์การบริหารส่วนจังหวัดแห่งประเทศไทย ในการผลักดันการกระจายอำนาจ ซึ่งในที่นี้ได้ทำการศึกษาการผลักดันนโยบายการกระจายอำนาจ 2 ครั้ง คือ การผลักดันพระราชบัญญัติองค์การบริหารส่วนจังหวัด พ.ศ. 2540 และการผลักดันให้มีการเลือกตั้งนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดโดยตรงจากประชาชน นอกจากนี้ยังศึกษาลักษณะของสมาคมองค์การบริหารส่วนจังหวัดแห่งประเทศไทยด้วย การศึกษาพบว่า สมาคมองค์การบริหารส่วนจังหวัดแห่งประเทศไทยเป็นกลุ่มผลประโยชน์ที่มีลักษณะผสม คือ เป็นกลุ่มผลประโยชน์แบบไม่เป็นทางการ แบบอิงสถาบัน และแบบที่เป็นทางการ ซึ่งลักษณะผสมเช่นนี้เป็นสิ่งบ่งบอกถึงการเป็นกลุ่มผลประโยชน์ในประเทศกำลังพัฒนา รวมทั้งมีลักษณะเป็นกลุ่มวงในที่มีช่องทางเข้าถึงผู้มีอำนาจทางการเมือง ในการผลักดันการกระจายอำนาจทั้ง 2 ครั้ง พบว่าสมาคมฯ ประสบความสำเร็จโดยใช้วิธีการผลักดันที่ไม่แตกต่างกัน คือ การใช้ความสัมพันธ์ส่วนตัวระหว่างผู้นำกับนักการเมืองระดับประเทศเป็นช่องทางติดต่อกับผู้มีอำนาจทางการเมือง เพื่อขอให้ช่วยสนับสนุนนโยบายเหล่านั้น ซึ่งข้อค้นพบนี้แสดงให้เห็นว่า ความเป็นกลุ่มผลประโยชน์แบบไม่เป็นทางการเป็นลักษณะที่สำคัญที่สุดในสูตรผสมที่กล่าวไว้ข้างต้น อย่างไรก็ตาม การผลักดันครั้งที่ 2 ต้องใช้ความพยายามและเวลานานกว่าครั้งแรกจึงจะประสบความสำเร็จ ซึ่งมาจากปัจจัย 2 ด้าน คือ 1) โครงสร้างโอกาสทางการเมืองที่เปลี่ยนแปลงไปอันเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงวิธีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ให้มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากบัญชีรายชื่อของพรรคการเมืองเพิ่มเข้ามาในระบบ ซึ่งเป็นบุคคลที่ไม่ต้องอาศัยฐานเสียงจากนักการเมืองท้องถิ่น และ 2) ความเป็นเอกภาพที่ลดลงของสมาคมองค์การบริหารส่วนจังหวัดแห่งประเทศไทยเอง
