Abstract:
คำถามของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้คือ เหตุใดจึงมีการขยายพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด ในขณะที่ มีรายงานผลกระทบด้านสุขภาพต่อชุมชนที่อาศัยอยู่บริเวณรอบนิคมฯ อันมีสาเหตุมาจาก สารพิษของอุตสาหกรรมปิโตรเคมีที่ปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม จากการดำเนินการที่ผ่านมาของอุตสาหกรรมปิโตรเคมีภายในนิคมฯ ก่อให้เกิดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่กระทบต่อสุขภาพของชุมชนอย่างต่อเนื่อง เพื่อตอบสนองคำถามดังกล่าว วิทยานิพนธ์ฉบับนี้อาศัย กรอบแนวคิด พลังถ่วงดุล (Countervailing power) โดยมีข้อสรุปว่า การขยายพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด เกิดขึ้นจากการที่รัฐต้องการพัฒนาอุตสาหกรรมปิโตรเคมี เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มแก่ ก๊าซธรรมชาติ และได้กำหนดแนวทางพัฒนาร่วมกับภาคธุรกิจ โดยหวังว่า ผลิตภัณฑ์ปิโตรเคมีจะเป็นฐานนำประเทศไปสู่ความทันสมัย เป็นการร่วมมือกันเชิงโครงสร้างระหว่างอำนาจรัฐ กับอำนาจผูกขาดในธุรกิจปิโตรเคมี เมื่อธุรกิจปิโตรเคมีต้องการขยายตัวทางเศรษฐกิจ รัฐจึงต้องขยายพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด เป็นการพัฒนาทางเศรษฐกิจที่ปราศจากอำนาจถ่วงดุล ยิ่งไปกว่านั้น เป้าหมายการทำธุรกิจ ก็เพื่อแสวงหากำไรสูงสุด มากกว่าปัญหาสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของชุมชน แม้ว่าฐานคิดพลังถ่วงดุล ตั้งอยู่บนปัญหาการผูกขาด และความพยายามนำอำนาจรัฐออกจากระบบเศรษฐกิจ โดยผู้ที่เสียประโยชน์จากการผูกขาด ต้องสร้างอำนาจขึ้นมาถ่วงดุลเอง แต่ในกรณีของการศึกษานี้ รัฐเลือกเข้าข้างการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้ปัญหาสิ่งแวดล้อมขยายตัวส่งผลต่อสุขภาพมากขึ้น ชุมชนจึงต้องสร้างพลังขึ้นมาเพื่อถ่วงดุลด้วยตัวเอง
