การรับรองและคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ : ศึกษากรณีการกำหนดสถานะของสภาพบุคคล

Abstract

ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ เป็นหลักการที่มีค่าสูงสุดของรัฐธรรมนูญอันเป็นรากฐานและสารัตถะของสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานของมนุษย์ เป็นสิ่งที่ติดตัวมนุษย์ทุกคนมาตั้งแต่กำเนิดไม่มีใครสามารถพรากจากไปได้ สำหรับประเทศไทยปรากฏการรับรองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์เป็นลายลักษณ์อักษรในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ซึ่งเป็นฉบับปัจจุบัน ด้วยเหตุนี้ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์จึงเป็นคุณค่าพื้นฐานที่การใช้อำนาจรัฐจะก้าวล่วงละเมิดไม่ได้ ตลอดจนเป็นมาตรฐานในการวินิจฉัยเชิงคุณค่าในการกระทำอื่นๆ เพื่อให้สามารถบรรลุเป้าหมายนับเป็นการเพิ่มหลักประกันไม่ให้มีการละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐานดังกล่าวที่ให้การรับรองและคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์แก่ผู้ที่มีสภาพบุคคลและผู้ไม่มีสภาพบุคคลได้แก่ทารกในครรภ์มารดาและผู้ที่สิ้นสภาพบุคคลเนื่องจากการตาย อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันพบว่ามีการกระทำที่ไม่เหมาะสมอาจก่อให้เกิดการละเมิดต่อผู้ที่ไม่มีชิวิตปรากฏให้เห็นอยู่บ่อยครั้งในสังคมไทย และกรณีการทำแท้งนั้นถือได้ว่าทารกในครรภ์มารดาควรที่จะได้รับการรับรองและคุ้มครองเหมือนเป็นสิ่งมีชีวิตหนึ่งที่เกิดขึ้น แม้ว่าจะเป็นการกระทำที่อาจส่งผลกระทบต่อผู้ที่ไม่มีชิวิตแล้วก็ตาม เพื่อไม่ให้คุณค่าของความเป็นมนุษย์ถูกละเมิดจึงควรจะให้การรับรองและคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์เสมือนเช่นเดียวกับในขณะที่บุคคลนั้นที่ยังมีชีวิตอยู่ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงศึกษาเพื่อเน้นย้ำว่าการรับรองและคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ไม่ได้ขึ้นอยู่กับสถานะของสภาพบุคคลสถานะใดสถานะหนึ่งเพียงเท่านั้น ประกอบกับคุณค่าลักษณะเฉพาะประการหนึ่งที่กล่าวว่าศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ยังดำรงอยู่แม้บุคคลนั้นไม่มีสภาพเป็นบุคคลหรือได้สิ้นสภาพบุคคล อันสะท้อนให้เห็นได้ว่าการรับรองและคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์นั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับการทำให้เป็นจริงของบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แม้ว่าบุคคลยังไม่ถือกำเนิดหรือบุคคลนั้นเสียชีวิตที่ล้วนไม่อาจถูกแทรกแซงหรือละเมิดต่อคุณค่าของความเป็นมนุษย์ขึ้นได้