Abstract:
ความโปร่งใสในบริบทของการระงับข้อพิพาทระหว่างนักลงทุนกับรัฐนั้นมีรูปแบบที่สำคัญอยู่ 3 ประการคือ การเปิดเผยข้อมูลและเอกสารที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการระงับข้อพิพาท, การเปิดให้เข้ารับฟังการพิจารณา และการรับเอกสารจาก Amicus curiae ซึ่งรูปแบบการอนุญาโตตุลาการการลงทุนระหว่างนักลงทุนกับรัฐนั้นเป็นรูปแบบดั้งเดิมที่มาจากการอนุญาโตตุลาการทางการค้า ทำให้เกิดปัญหาความชอบธรรมในการที่จะใช้กระบวนการอนุญาโตตุลาการที่เหมือนกันสำหรับข้อพิพาทที่มีความแตกต่างกัน เช่น ลักษณะของคู่พิพาท ฐานกฎหมายที่ใช้ในการฟ้องร้อง ลักษณะความยินยอมของคู่สัญญา โดยปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นมีด้วยกันหลายประการ เช่น ความสอดคล้องของคำตัดสินของอนุญาโตตุลาการ ค่าใช้จ่ายในกระบวนการที่มีราคาสูงมากเกินไป หรือการขาดความโปร่งใส จนมีการถกเถียงถึงการปฏิรูปกลไกการระงับข้อพิพาทระหว่างนักลงทุนกับรัฐ การปรับปรุงข้อบังคับในการอนุญาโตตุลาการในเรื่องของความโปร่งใสนั้นในปี ค.ศ. 2013 UNCITRAL ได้สร้างหลักความโปร่งใสภายใต้ข้อบังคับการอนุญาโตตุลาการขึ้นมา โดยเนื้อหานั้นเกี่ยวกับการเพิ่มความโปร่งใสเข้ามาในข้อบังคับว่าด้วยการอนุญาโตตุลาการ เช่น การเปิดให้มีการเข้าถึงเอกสารและข้อมูล, การรับเอกสารจากฝ่ายที่สาม, การเปิดให้เข้าฟังการพิจารณา จากการศึกษาพบว่า UNCITAL ได้มีการเพิ่มทางเลือกให้แก่นักลงทุนและรัฐที่ได้ทำสนธิสัญญาการลงทุนไปก่อนวันที่หลักความโปร่งใสจะมีผลบังคับใช้ โดยการทำอนุสัญญาว่าด้วยความโปร่งใสขึ้นมาอีกด้วย ซึ่งเนื้อหาในวิทยานิพนธ์เล่มนี้จะศึกษาและวิเคราะห์หลักความโปร่งใสภายใต้ข้อบังคับการอนุญาโตตุลาการและอนุสัญญาว่าด้วยความโปร่งใส รวมถึงศึกษาถึงข้อดีและข้อเสียต่างๆของหลักว่าด้วยความโปร่งใสนี้ด้วย
