Abstract:
งานวิจัยเรื่องการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ของชุมชนกระทู้ จังหวัดภูเก็ต มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการการตั้งถิ่นฐาน ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนกะทู้ จากอดีตถึงปัจจุบัน โดยวิเคราะห์รูปแบบพัฒนาการ และการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ที่สัมพันธ์และสะท้อนออกมาสู่การเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ ทั้งในรูปแบบของการใช้ ประโยชน์ที่ดินและอาคาร รูปแบบความหนาแน่นของมวลอาคารและพื้นที่ว่าง ตลอดจนรูปแบบโครงสร้างเชิงสัณฐาน ที่พิจารณาผ่านโครงข่ายการสัญจรและเชื่อมต่อของพื้นที่ว่างสาธารณะภายในชุมชน ด้วยการใช้ “แผนภูมิจัสติ-ฟายด์” ทั้งนี้ การวิเคราะห์ดังกล่าวจะทำการสืบค้นรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ และการเปลี่ยนแปลง ทางเศรษฐกิจและสังคมตามช่วงเวลาพัฒนาการสำคัญที่ถือเป็นจุดเปลี่ยนแปลงของชุมชน เพื่อนำไปสู่การเสนอแนะ แนวทางพัฒนาและวางแผนที่เหมาะสมสำหรับชุมชนกะทู้ต่อไป ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะเฉพาะของสภาพ ภูมิประเทศที่เป็นเนินเขาและกิจการทำขุมเหมืองส่งผลให้รูปแบบการตั้งถิ่นฐานของชุมชนตั้งแต่ในสมัยแรกเริ่ม เกาะกลุ่มอยู่ในบริเวณพื้นที่ราบระหว่างเนินเขารายรอบพื้นที่ขุมเหมือง ลักษณะเฉพาะในเชิงพื้นที่เช่นนี้ส่งผลกระทบ โดยตรงต่อเนื่องมาถึงการขยายตัวของพื้นที่ชุมชนเป็นหมู่บ้านจัดสรรจำนวนมากเพื่อรองรับแรงงานการค้าและบริการ ที่เกิดขึ้นจากการพัฒนการท่องเที่ยวของศูนย์กลางจังหวัดภูเก็ตและบริเวณหาดป่าตองในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา การศึกษา ในรายละเอียดระดับผ่านพบว่า พื้นที่พักอาศัยในเกือบทุกหมู่บ้านของชุมชนกระทู้
มีการพัฒนาในลักษณะแยกตัวออกเป็นบริเวณย่อยๆ ลึกเข้าไปมากจากทางสัญจรหลักในระดับเมือง โดยไม่มีโครงขาย การสัญจรทางเลือกเชื่อมต่อระหว่างกันภายใน ส่งผลทำให้เป็นพื้นที่ที่ยากต่อการเข้าถึง บางบริเวณร้างไร้ผู้คนไม่เอื้อ ให้เกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคม ในขณะที่บางบริเวณ โดยเฉพาะถนนสายหลักต้องแบกรับปริมาณการสัญจร ที่มากเกินไปจนเกิดปัญหาการจราจรติดขัดการวางแผนชุมชนกะทู้ในอนาคต นอกจากสภาพภูมิประเทศแล้ว ควรคำนึง ถึงการสร้างความสมดุลของการพัฒนาโครงข่ายการสัญจรและเชื่อมต่อของพื้นที่ว่างสาธารณะภายในชุมชนที่ สอดคล้องกับกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคม ทั้งในระดับย่านและระดับเมืองโดยรวม โดยถือเป็นการให้ความสำคัญ ของการวางแผนชุมชนในเชิงพื้นที่เท่าๆ กับเชิงเศรษฐกิจและสังคม
