Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงการใช้อำนาจของฝ่ายบริหารในประเทศไทยนับตั้งแต่รัฐธรรมนูญฉบับแรกในปีพุทธศักราช 2475 จนถึงรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน โดยได้มีการแบ่งรูปแบบการปกครองออกเป็นสามระบบดังนี้ ระบบการปกครองในรูปแบบเผด็จการ ระบบการปกครองในรูปแบบกึ่งประชาธิปไตยและระบบการปกครองในรูปแบบประชาธิปไตย จากการศึกษาพบว่า การปกครองในรูปแบบที่ต่างกันของประเทศไทยได้สะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการแห่งการใช้อำนาจรัฐของฝ่ายบริหารนับแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน รัฐธรรมนูญไทยหลายฉบับมีลักษณะเป็นการปกครองในระบบเผด็จการ โดยรัฐธรรมนูญในยุคแห่งการปกครองแบบเผด็จการเหล่านั้นมักจะมีบทบัญญัติให้อำนาจพิเศษแก่หัวหน้าฝ่ายบริหาร ผลที่ตามมาคือแทบจะไม่มีบัญญัติว่าด้วยการรับรองสิทธิเสรีภาพของประชาชน จากการศึกษาพบว่าไม่มีบทบัญญัติแห่งกฎหมายใดเลยที่ได้ถูกตราออกมาเพื่อเป็นการรับรองสิทธิเสรีภาพของประชาชน แทนที่จะมีการตระหนักถึงสิทธิเสรีภาพของประชาชนรัฐธรรมนูญกลับให้อำนาจแก่หัวหน้าฝ่ายบริหารละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพของประชาชน การใช้อำนาจพิเศษนี้เองนอกจากเป็นการละเมิดสิทธิขั้น พื้นฐานของประชาชนแล้วยังเป็นการแทรกแซงอำนาจหน้าที่ขององค์กรอื่น ๆ เช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งองค์กรตุลาการ อำนาจพิเศษของหัวหน้าฝ่ายบริหารดังกล่าวเป็นอำนาจที่ไร้ขอบเขตและปราศจากการควบคุม และยิ่งไปกว่านั้นในบางยุคบางสมัยองค์กรตุลาการเองเป็นผู้รับรองการใช้อำนาจนั้น
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ให้การรับรองสิทธิเสรีภาพของประชาชนอย่างเป็นนามธรรมและรูปธรรมอีกทั้งมีบทบัญญัติว่าด้วยการควบคุมการใช้อำนาจรัฐโดยองค์กรต่างๆ สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่ารัฐเคารพต่อหลักนิติรัฐ อย่างไรก็ตามในบางกรณีเจ้าหน้าที่รัฐใช้อำนาจเป็นไปตามหลักนิติรัฐ ผลก็ คือรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐละเมิดต่อหลักนิติรัฐและระบบการควบคุมอำนาจไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
