Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการแยกนัยความหมายของคำหลายนัยความหมายโดยใช้แนวทางการวิเคราะห์ความหมายแอบแฝง และศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิภาพของระบบในการแยกนัยความหมายของคำหลายนัยความหมายที่อยู่ในประเภทของคำเดียวกันและต่างกัน รวมถึงระบุบริบทที่เหมาะสมในการแยกนัยความหมายของคำที่ใช้ศึกษา คำที่ใช้ศึกษาได้แก่ คำนาม คือ คำว่า เสียง และ หัว และคำกริยา คือ คำว่า บอก และ ติด โดย เสียง และ บอก เป็นตัวแทนของคำที่มีนัยความหมายน้อย และ หัว และ ติด เป็นตัวแทนของคำที่มีนัยความหมายมาก ในการศึกษาได้ใช้คำบริบทตำแหน่งต่าง ๆ ในการช่วยแยกความหมาย ผลการศึกษาพบว่า ระบบที่ใช้คำบริบทที่อยู่ติดกับคำเป้าหมายและมีกรอบหน้าต่างไม่มากจะสามารถแยกความหมายได้ดีกว่าระบบที่ใช้กรอบหน้าต่างมาก และระบบสามารถแยกความหมายของคำที่มีนัยความหมายน้อยได้ดีกว่าคำที่มีนัยความหมายมาก เนื่องจากการกระจายตัวของข้อมูลมีน้อยกว่า ส่วนประเภทของคำที่ต่างกันนั้นไม่มีผลต่อประสิทธิภาพของระบบ และตำแหน่งของบริบทไม่มีผลต่อการแยกความหมายของคำนามและคำกริยา เนื่องจากงานวิจัยนี้ใช้เพียงรูปคำเท่านั้น ดังนั้นสิ่งที่ใช้ช่วยระบบในการแยกความหมายเป็นหลักคือคำบริบทที่ปรากฏร่วมกับคำเป้าหมายนั้น ๆ เป็นประจำและมีความถี่สูง ในส่วนของค่าความถูกต้องของระบบในงานวิจัยนี้ยังไม่ดีเท่าใดนัก ได้ความถูกต้องระหว่าง x-y สาเหตุน่าจะมากจากการใช้เพียงรูปคำ และจำนวนข้อมูลที่ใช้มีไม่มาก
