การศึกษาฤทธิ์ในการสมานแผลและผลต่อการเรียนรู้และความจำของสารสกัดมาตรฐานบัวบกในโมเดลของสัตว์ทดลอง : รายงานการวิจัย

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นส่วนหนึ่งของชุดโครงการ “การวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ยาและเครื่องสำอางที่มรมาตรฐานจากสมุนไพรบัวบกสู่การผลิตระดับอุตสาหกรรม” ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักที่มุ่งจะเตรียมสารสกัดมาตรฐานที่มีฤทธิ์แก้ไขสภาวะบกพร่องของการเรียนรู้และความจำ และสารสกัดมาตรฐานที่มีฤทธิ์สมานแผล โดยใช้วิธี activity-guided isolation แยกสารทดสอบไปทีละขั้นตอนเพื่อกำหนดสารที่เป็น bioactive markers ในสารสกัดมาตรฐาน โมเดลของสภาวะบกพร่องของการเรียนรู้และความจำที่ใช้คือการปิดกั้นหลอดเลือดคาโรติดชั่วคราว (2VO) และการฉีดสารสโคโปลามีน ส่วนโมเดลที่ใช้ในการทดสอบการสมานแผลก็คือแผนที่เกิดจากการกรีดและแผลที่เกิดจากความร้อน โดยทำการทดลองทั้งหมดในหนูขาว จากการทดสอบด้วยวิธี Morris Water Maze test และ Step-down test พบว่าการปิดกั้นหลอดเลือดคาโรติดชั่วคราว (2VO) หรือการฉีดสารสโคโปลามีนจะทำให้เกิดสภาวะบกพร่องของการเรียนรู้และความจำในหนูขาว สารสกัดรวมของบัวบกที่ให้โดยการป้อนทางปากสามารถจะแก้ไขสภาวะบกพร่องของการเรียนรู้และความจำได้เฉพาะในโมเดลของ การปิดกั้นหลอดเลือดคาโรติดชั่วคราว (2VO) แต่ไม่มีผลในการแก้ฤทธิ์ของสารสโคโปลามีน ดังนั้นจึงใช้โมเดล 2VO ทำการทดสอบสารทดสอบที่ได้จากสกัดแยกส่วนทีละขั้นตอนต่อไป จากการทดสอบสารทดสอบทั้งหมด 12 สารทดสอบ พบว่ามีสาระสำคัญที่สามารถนำมาใช้กำหนดเป็น bioactive marker ของสารสกัดมาตรฐานอยู่สองชนิด (เอและบี) เมื่อพิจารณาประกอบกับผลการทดสอบฤทธิ์ในการสมานแผล ซึ่งพบว่าสารสกัดหยาบทั้ง 4 ชนิด สามารถทำให้แผลที่เกิดจากการใช้ความร้อน (Burn wound) และจากการกรีด (Incision wound) หายเร็วขึ้นได้ใกล้เคียงกัน ดังนั้นคณะผู้วิจัยวิธีการสกัดจึงได้พัฒนาวิธีสกัดเพื่อให้ได้สารสกัดมาตรฐานที่มีคุณสมบัติเหมาะแก่การนำมาใช้เป็นยาเตรียมภายนอกเพื่อรักษาแผลนั้นคือ ปราศจากสีและในขณะเดียวกันก็มีปริมาณสาระสำคัญที่มีฤทธิ์ต้านการลืมในปริมาณที่สูง ทำให้ได้สารสกัดมาตรฐานที่มีชื่อว่า ECa 233 ซึ่งเป็นสารสกัดบัวบกที่ปราศจากสี มีปริมาณสาร A และ B รวมกันแล้วไม่ต่ำกว่า 80% อาจกล่าวได้ว่างานวิจัยอย่างเป็นระบบในครั้งนี้นำไปสู่ความสำเร็จในการเตรียมสารสกัดมาตรฐานบัวบกที่มีความแน่นอนในด้านปริมาณของสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ และสามารถยืนยันการออกฤทธิ์ได้โดยข้อมูลในโมเดลมาตรฐานในสัตว์ทดลอง ซึ่งเป็นข้อมูลที่สำคัญและจำเป็นอย่างยิ่งในการผลิตสารสกัดสมุนไพรคุณภาพสูงเพื่อจำหน่ายเป็นวัตถุดิบในการเตรียมเป็นสารเสริมอาหารหรือยาสำหรับใช้ในคน