Abstract:
เนื่องจากมหาวิทยาลัยสงฆ์ไทย ได้แก่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยได้ผลิตบัณฑิตทางด้านพระพุทธศาสนามาเป็นระยะเวลานาน แต่ปรากฏว่ามีบัณฑิตที่มีความเชี่ยวชาญด้านพระพุทธศาสนาเพียงจำนวนน้อยเท่านั้น จึงเป็นที่มาของวิทยานิพนธ์เล่มนี้โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหาสาเหตุของปัญหาดังกล่าวนั้นโดยใช้วิธีการศึกษาเอกสารร่วมกับการสัมภาษณ์เชิงลึกแล้วจึงนำมาวิเคราะห์และประมวลผลผลการศึกษาพบว่า สาเหตุที่ทำให้บัณฑิตมีความเชี่ยวชาญในพระธรรมวินัยมีเพียงจำนวนน้อยนั้น คือ1) วัตถุประสงค์ของหลักสูตรเน้นให้มีความเชี่ยวชาญแต่ปรัชญาและพันธกิจของมหาวิทยาลัยไม่ได้เน้นด้านความเชี่ยวชาญเพียงอย่างเดียวแต่ได้เน้นแบบองค์รวม 2) โครงสร้างของหลักสูตรถูกจำกัดกรอบจากสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.) และสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.)3) เนื้อหาสาระของหลักสูตรมีลักษณะที่กว้างและครอบคลุ่มแต่ไม่เจาะลึกจึงไม่เอื้อให้เกิดความเชี่ยวชาญได้ 4) คุณลักษณะของอาจารย์ยังขาดคุณสมบัติด้านเทคนิคและวิธีการสอนและยังขาดผู้เชี่ยวชาญที่มาทำหน้าที่ในการสอนให้เกิดประสิทธิภาพตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ได้ 5) ผู้เข้าศึกษาแม้จะมีวุฒิการสมัครเข้าศึกษาตามมหาวิทยาลัยกำหนดแต่ส่วนใหญ่มีเป้าหมายเรียนให้จบเพื่อจะได้รับปริญญาบัตรไปประกอบอาชีพในทางโลกมากกว่าจะให้เกิดความเชี่ยวชาญในคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า 6) การจัดการเรียนการสอนยังติดอยู่ในเงื่อนไขด้านความต้องการของตลาด งบประมาณ และกรอบของ สกอ.และสมศ. เพราะมหาวิทยาลัยสงฆ์เกรงว่าเมื่อผลิตบัณฑิตแบบเฉพาะทางแล้วจะไม่มีตลาดรองรับและหากเปิดเป็นเฉพาะทางแล้วไม่มีผู้เรียนก็จะทำให้เสียงบประมาณ และเกรงว่าหลักสูตรจะไม่ผ่าน สกอ.และ สมศ. 7) การวัดและการประเมินผลเป็นไปตามระบบมาตรฐานที่หลักสูตรกำหนดแต่ครูอาจารย์ยังมีฉันทาคติเพราะเห็นแก่สถานภาพความเป็นพระภิกษุสามเณรของผู้เรียน 8) คุณลักษณะของผู้สำเร็จการศึกษามีความเชี่ยวชาญที่ยังไม่ได้ตามเกณฑ์มาตรฐานตามพระธรรมวินัยที่ได้กำหนดให้ผู้เรียนพระพุทธศาสนาจะต้องมีความเชี่ยวชาญ ช่ำชองในพระพุทธวจนะจากผลการวิจัย มีข้อเสนอแนะให้ภาครัฐได้ให้อิสระในการจัดหลักสูตรโดยไม่ตัดด้านงบประมาณและเสนอให้มหาวิทยาลัยสงฆ์ได้จัดการเรียนการสอนให้เข้มข้นเป็นแบบเฉพาะทางมากขึ้นและให้สอดคล้องกับหลักพระธรรมวินัยมากที่สุดเพื่อพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้านพระพุทธศาสนาให้มีผู้เชี่ยวชาญจนเป็นที่ประจักษ์แก่สายตาชาวพุทธมากยิ่งขึ้น
