อัษฎางคะวัน : ส่วนหนึ่งในประวัติภูมิสถาปัตยกรรมไทย : รายงานผลการวิจัย

Abstract

โครงการวิจัย อัษฎางคะวัน : ส่วนหนึ่งในประวัติภุมิสถาปัตยกรรมไทย เป็นการศึกษาเรื่องราวและพื้นที่อัษฎางคะวัน อันเป็นพื้นที่สวนขนาดใหญ่ประมาณ 800 ไร่ ที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 พร้อมกับการสร้างพระจุฑาธุชราชฐาน เกาะสีชัง จังหวัดชลบุรี เพื่อให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจอันร่มรื่น จากการศึกษา ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลจากเอกสารประวัติศาสตร์พบว่าส่วนประกอบของอัษฎางคะวันสามารถแบ่งได้เป็น 1) สภาพภูมิ-ประเทศธรรมชาติ 2) อาคารและสิ่งก่อสร้าง และ 3) สวนและพรรณไม้ ซึ่งรัชกาลที่ 5 ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อเรียกสิ่งต่าง ๆ ไว้เพื่อให้เป็นที่จดจำ หากแต่มีช่วงเวลาที่อัษฎางคะวันได้ถูกทิ้งร้างและมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและกรรมสิทธิ์ที่ดินไปเป็นชุมชนเมือง จากการสำรวจภาคสนามในบริเวณที่เคยเป็นอัษฎางคะวันพบว่า ภาพรวมของอัษฎางคะวันในลักษณะสวนอันร่มรื่นสำหรับพักผ่อนหย่อนใจได้สูญหายไป ต้นไม้ อาคาร และสิ่งก่อสร้างเดิม ส่วนใหญ่ได้เสื่อมสภาพลง หรือถูกรื้อทำลายไป คงเลหือเพียงชื่อเรียก และส่วนประกอบที่เป็นสภาพภูมิประเทศธรรมชาติ เช่น ยอดเขา ผา ถ้ำ ฯลฯ ที่ยังอยู่ จึงมีความจำเป็นที่จะต้องหาแนวทางในการอนุรักษ์และฟื้นฟูที่ยังคงอยู่และเรื่องราวของอัษฎางคะวัน เพื่อไม่ให้สูญหายไป โดยมีการเสนอแนะแนวทางการฟื้นฟูอนุรักษ์เบื้องต้น เช่น การสำรวจขุดค้นทางโบราณคดี การประชาสัมพันธ์เผยแพร่เรื่องราวของอัษฎางคะวัน การฟื้นฟูบริเวณที่มีความสำคัญในอดีต การแนะนำเส้นทางท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมเป็นต้น