Abstract:
วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาเนื้อหาส่วนที่ว่าด้วยการฝึกฝนธนูในวรรณคดีธนุรเวทฉบับ อัคนิปุราณะ ธนุรเวทฉบับศารงคธรปัทธติ และวรรณคดีเรื่องมหาภารตะในส่วนอาทิบรรพ เพื่อศึกษากระบวนการฝึกฝนธนูของอินเดียโบราณ และสภาพทางสังคมและวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับการฝึกฝนธนู ผลการศึกษาพบว่า การฝึกฝนธนูเป็นศาสตร์ที่ได้รับการศึกษา วิเคราะห์ และกำหนดกฎเกณฑ์ไว้ชัดเจนตั้งแต่โบราณ มีขั้นตอนและกลวิธีในการพัฒนาผู้เรียนอย่างหลากหลาย โดยเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับการฝึกฝนธนูในวรรณคดีธนุรเวททั้งสองฉบับนั้นสามารถแบ่งได้เป็น 5 ประเด็น ได้แก่ ท่าทางในการยิงธนู, วิธีการยิงธนู, หลักสูตรในการฝึกธนู, ข้อผิดพลาดใน การยิงและวิธีแก้ไข, และการยิงธนูรูปแบบพิเศษ ทุกประเด็นล้วนมุ่งให้นักธนูยิงได้แม่นยำ และสามารถพลิกแพลงในสถานการณ์ต่างๆได้ดี ซึ่งทักษะเหล่านี้ก็เกื้อหนุนจุดประสงค์สูงสุดในการฝึกธนูของอินเดียโบราณ นั่นคือการใช้ธนูได้อย่างมีประสิทธิภาพในยามสงคราม ในด้านสังคมและวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องนั้น พบว่าการฝึกฝนธนูของภารตะโบราณต้องอยู่ภายใต้ระบบการเรียนการสอนที่มีครูเป็นผู้กำกับดูแลอย่างเบ็ดเสร็จ ทั้งยังเป็นระบบการศึกษาที่สัมพันธ์กับศาสนาอย่างลึกซึ้ง ดังนั้น แม้การเรียนการสอนธนูจะมีรายละเอียดและเนื้อหาที่เรียนต่างจากการเรียนสาขาอื่นๆ แต่เมื่อพิจารณาระบบและลักษณะโดยรวมแล้ว ก็จะเห็นได้ว่าไม่แตกต่างกันนัก หรืออาจกล่าวได้ว่า การศึกษาด้านการธนูนั้นก็เป็นไปตามขนบธรรมเนียมด้านการศึกษาของสังคมอินเดียโบราณนั่นเอง
