Abstract:
งานวิจัยชิ้นนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความคิด เนื้อหา และภาษาบาลีในคำบูชาพระธาตุและพระพุทธรูปสำคัญทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยทั้ง ๘ จังหวัด โดยได้คัดเลือกคำบูชาภาษาบาลีมาศึกษาจำนวน ๕๓ บท ผลการศึกษาพบว่า คำบูชาพระธาตุและพระพุทธรูปทางภาคเหนือของประเทศไทย มีพื้นฐานมาจากแนวคิดการบูชาตามแนวจารีตพุทธศาสนา ผสมผสานกับความเชื่อท้องถิ่น คำบูชาพระธาตุและพระพุทธรูป มักเป็นร้อยแก้วสำนวนนิยม ประกอบด้วยโครงสร้างและส่วนประกอบที่คล้ายกัน ได้แก่ บทนมัสการซึ่งประกอบด้วยกิริยาการบูชาและสิ่งที่บูชา บทพรรณนาสรรเสริญ ระบุสถานที่ และอธิษฐานขอพร ในเรื่องภาษาพบว่ามีลักษณะเฉพาะ ๓ ประการ ได้แก่ ๑. มีการสร้างคำวิสามัญนามภาษาบาลีซึ่งได้รับวิธีการจากวรรณกรรมบาลีในล้านนา ๒. เพศ วิภัตติ และพจน์ของคำนามแตกต่างจากไวยากรณ์มาตรฐาน ๓. มีการลำดับคำจากประธาน กิริยา กรรม คล้ายภาษาไทย ซึ่งลักษณะภาษาบาลีในคำบูชานี้สะท้อนให้เห็นอิทธิพลของภาษาไทย และวิธีการที่เอื้อต่อการเปล่งเสียงคำบูชาอย่างชัดเจน
