Abstract:
งานวิจัยนี้ศึกษาอิทธิพลของผู้นำหรือเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์ รวมถึงความสัมพันธ์ทางพื้นที่ (Spatial Correlation) ต่อการตัดสินใจยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์ด้วยแบบจำลอง Spatial Autoregressive Probit ทั้งยังศึกษาความแตกต่างระหว่างเกษตรกรที่ทำเกษตรเคมีและเกษตรอินทรีย์รวมไปถึงความแตกต่างของเกษตรกรที่ยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์ในช่วงเวลาที่แตกต่างกันด้วยแบบจำลองต้นไม้ตัดสินใจ (Decision Tree) กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาคือเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในจังหวัดเชียงราย พะเยา น่าน สุพรรณบุรี และพระนครศรีอยุธยา จำนวน 289 ครัวเรือน ประกอบไปด้วยเกษตรกรที่ทำเกษตรเคมี 99 ครัวเรือนและเกษตรอินทรีย์ 190 ครัวเรือน ผลการศึกษาพบว่า 1) ปัจจัยที่สามารถจำแนกเกษตรกรที่ทำเกษตรเคมีและเกษตรอินทรีย์ออกจากกันได้แก่ ระดับความไว้ใจต่อเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์ ทัศนคติต่อการทำเกษตรอินทรีย์ และอายุ 2) ปัจจัยที่สามารถจำแนกเกษตรกรที่ทำเกษตรเคมีและเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์ในช่วงเวลาที่ต่างกันได้แก่ ประสบการณ์ในการทำเกษตรกรรม ทัศนคติต่อการทำเกษตรอินทรีย์ ระดับความไว้ใจต่อเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์ และภาระพื้นที่ต่อจำนวนแรงงานทั้งหมด 3) ปัจจัยที่มีอิทธิพลทางบวกต่อการตัดสินใจยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์ที่ได้แก่ ระดับความไว้ใจต่อเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์ อายุ การถือครองกรรมสิทธิ์บนที่ดิน เพศ การศึกษา และระดับการเปิดรับความรู้เกี่ยวกับการทำเกษตรอินทรีย์ 4) ปัจจัยที่มีอิทธิพลทางบวกต่อความเร็วในการตัดสินใจยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์ได้แก่ เพศ ระดับการศึกษา ประสบการณ์ในการทำเกษตรกรรม ภาระพื้นที่ต่อจำนวนแรงงานทั้งหมด กรรมสิทธิ์บนที่ดิน ระดับการเปิดรับความรู้เกี่ยวกับการทำเกษตรอินทรีย์และระดับคะแนนความไว้ใจต่อเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์ 5) พบว่าความสัมพันธ์ทางพื้นที่มีความสัมพันธ์ทางบวกต่อการตัดสินใจยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์อย่างมีนัยสำคัญ
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายแก่ภาครัฐ 1) สนับสนุนความรู้การทำเกษตรอินทรีย์ผ่านบุคคลต้นแบบหรือหน่วยงานที่ได้รับความไว้วางใจจากเกษตรกร 2) จัดตั้งตลาดสินค้าเกษตรอินทรีย์ให้เป็นหลักแหล่งและสนับสนุนการส่งออกสินค้าเกษตรอินทรีย์ 3) จัดตั้งกองทุนสนับสนุนเกษตรกรที่ต้องการเปลี่ยนมาทำเกษตรอินทรีย์เนื่องจากรายได้ของเกษตรกรในช่วงเปลี่ยนผ่านไม่มีความแน่นอน 4) การส่งเสริมควรเริ่มจากระดับชุมชน เนื่องจากพบว่าความสัมพันธ์ทางพื้นที่และระดับความไว้ใจต่อเกษตรกรผู้ใกล้ชิดที่ทำเกษตรอินทรีย์มีผลค่อนข้างมากต่อการตัดสินใจยอมรับการทำเกษตรอินทรีย์
