Abstract:
นับตั้งแต่มีการค้นพบยาปฏิชีวนะชนิดแรก คือ เพนิซิลลินเมื่อปี พ.ศ.2471 ยาปฏิชีวนะได้ถูกนำมาใช้ใน การรักษาโรคที่เกิดจากการติดเชื้อจุลินทรีย์อย่างแพร่หลาย ทำให้มีจุลินทรีย์สายพันธุ์ใหม่ที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะ ถือกำเนิดขึ้น ยาที่มีอยู่จึงไม่สามารถใช้รักษาโรคได้ ซึ่งส่งผลต่อปัญหาทางสาธารณะสุขเป็นอย่างมาก การหา สารปฏิชีวนะเพื่อมายับยั้งเชื้อดื้อยาเหล่านี้จึงมีความสำคัญ โดยหนึ่งในผู้ผลิตสารปฏิชีวนะที่ใหญ่ที่สุดคือ แบคทีเรียในกลุ่มแอคติโนมัยซีทีส (actinomycetes) โดยเฉพาะสกุล Streptomyces ดังนั้น การแยกเชื้อ Streptomyces จากแหล่งที่ยังไม่มีการค้นหา เช่น แมลง ซึ่งมีการอาศัยอยู่ร่วมกับจุลินทรีย์ในลักษณะพึ่งพาอาศัยกัน (symbiosis) อาจนำไปสู่การค้นพบสารออกฤทธิ์ชีวภาพชนิดใหม่ได้ ในงานวิจัยนี้ได้นำ actinomycetes จำนวน 41 ไอโซเลทซึ่งคัดแยกจากแมลง 2 ชนิดได้แก่ ชันโรง (Tetragonula laeviceps) และผึ้งโพรง (Apis cerana) มาทำการเพาะเลี้ยงบนอาหาร ISP-2 เพื่อสังเกตลักษณะทางสัณฐานวิทยา และนำ actinomycetes จำนวน 39 ไอโซเลทมาเลี้ยงบนอาหาร MR5 เพื่อทดสอบการผลิตสารที่มีฤทธิ์การต้านจุลินทรีย์ทดสอบ โดยผลการทดสอบพบว่า actinomycetes กว่า 80 % ที่เพาะเลี้ยงได้สามารถยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ทดสอบได้ซึ่งได้แก่ Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa และ Candida albicans จากนั้นจึงนำยีน 16S rRNA จำนวน 18 ไอโซเลทมาเพิ่มจำนวน วิเคราะห์ลำดับเบส และทำการระบุสายพันธุ์ที่มีความใกล้เคียงกัน พบว่า actinomycetes ที่นำมาวิเคราะห์เป็นสกุล Streptomyces ทั้งหมด ซึ่งได้แก่ Streptomyces drozdowiczii, Streptomyces fumigatiscleroticus, Streptomyces seoulensis, Streptomyces bikiniensis, Streptomyces anandii และ Streptomyces andamanensis และพบว่ามีลักษณะทางสัณฐานวิทยารวมถึงฤทธิการต้านจุลินทรีย์ ทดสอบที่ใกล้เคียงกันกับที่เคยมีรายงานไว้แล้ว ต่อมาได้ทำการวิเคราะห์ความใกล้ชิดของแต่ละไอโซเลทด้วย การสร้าง phylogenetic tree โดยใช้ยีน 16S rRNA ของ actinomycetes สายพันธุ์ที่เคยมีรายงานว่ามีความสัมพันธ์กับแมลงในการวิเคราะห์ และพบว่าไอโซเลทที่แยกได้จากชันโรงและผึ้งโพรงถูกจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกันที่ไม่มีความแตกต่างกัน อย่างไรก็ตาม ผลของการศึกษาในครั้งนี้อาจนำไปสู่การค้นพบactinomycetes สายพันธุ์ใหม่ และอาจนำไปสู่การพัฒนายาชนิดใหม่เพื่อนำไปใช้ในอนาคตได้
