Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาประวัติศาสตร์ การแสดงละครเพลงของไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2474 – 2532 เน้นความสำคัญของการศึกษาละครเพลงในปี พ.ศ. 2490 – 2496 ซึ่ง เป็นยุคทองของการแสดงละครเพลงของไทย และนำการแสดงละครเพลงเรื่อง ความพยาบาท ของคณะผกาวลีมาเป็นกรณีศึกษา วิธีดำเนินการวิจัยในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้องและสัมภาษณ์บุคคลที่มีประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการแสดงละครเพลงของไทย เช่น ผู้กำกับการแสดง นักดนตรี นักแสดง ผู้เขียนบท ผู้ชม และข้อมูลจากการฝึกภาคปฏิบัติการแสดงละครของผู้วิจัยกับครูลัดดา ศิลปะบรรเลง อดีตผู้กำกับการแสดงเรื่อง ความพยาบาท ผลการวิจัยพบว่า ละครเพลงพัฒนามาจากการแสดงละครร้องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2474 และมีการพัฒนารูปแบบการแสดงจนสมบูรณ์ในปี พ.ศ. 2490 ซึ่งเป็นปีที่การแสดงละครเพลงของไทยเริ่มได้รับความนิยมสูงสุดเรื่อยมาตั้งแต่ พ.ศ. 2490 – 2496 ต่อมาการแสดงละครเพลงของไทยจึงค่อย ๆ เริ่มเสื่อมความนิยมลงจากอิทธิพลของภาพยนตร์ การแสดงละครเพลงปรากฏขึ้นอีกครั้งทางสถานีโทรทัศน์ในปี พ.ศ. 2499 – 2513 และ ปรากฏการแสดงละครเพลงครั้งสุท้าย ในปี พ.ศ. 2532 การแสดงละครเพลงของไทยช่วงแรก ยังคงใช้นักแสดงหญิงล้วนในการแสดง ยกเว้นตัวตลกที่เป็นชาย แต่ในปี พ.ศ. 2474 เป็นต้นมา การแสดงละครเพลงเริ่มมีการใช้นักแสดงชายจริงในการแสดงบทบาทตัวละครฝ่ายชาย ส่วนการขับร้องเพลงประกอบการแสดงละครเรื่องหนึ่ง ๆ ในยุคแรก มีเพลงขับร้องในการแสดงถึง 39 เพลง ต่อมาจึงลดลงเหลือเพียง 2-3 เพลง การแสดงละครเพลงใช้เวลาในการแสดงประมาณ 3 ชั่วโมง ส่วนมากมักมีการแสดง 3-5 ฉาก โดยมีการขับร้องเพลง การแสดงนาฏยศิลป์ไทยหรือสากล สลับในบางช่วงของการแสดงและมีการแสดงจำอวด รวมถึงการขับร้องเพลงสลับหน้าม่านทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนฉาก การแสดงละครเพลงมีลักษณะเป็นการแสดงสมจริงทั้งท่าทางการเคลื่อนไหวร่างกายประกอบการแสดง ฉาก และเครื่องแต่งกาย โดยใช้วงดนตรีสากลบรรเลงประกอลการขับร้องและประกอบอารมณ์ของการดำเนินเรื่องในแต่ละฉาก การแสดงละครเพลงเรื่องความพยาบาทมีลักษณะพิเศษแตกต่างจากการแสดงละครเพลงทั่วไป กล่าวคือมีบทแสดงเดี่ยว (monologue) ยาวมากเป็นพิเศษ ไม่มีการแสดงนาฏยศิลป์และจำอวดสลับการแสดงละครและ การแสดงละครเพลงเรื่องนี้มีความยาวถึง 7 ฉาก ในปัจจุบันไม่ปรากฏการแสดงละครเพลงของไทยบนเวทีอีก และยังมีประเด็นอื่น ๆ อีก มากมายที่น่าสนใยการศึกษาศิลปะการแสดงละครเพลงของไทย
