Abstract:
วิทยานิพนธ์นี้มีจุดบุ่งหมายเพี่อศึกษาพระนิพนธ์บทละครรำในพระเจ้าบรมวงษ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ประเภทละครพันทางและละครเสภา จำนวน 14 เรื่อง ทางด้านเนื้อหา ที่มา คำประพันธ์ แบบแผนการแต่ง และคุณค่าในฐานะวรรณคดีการแสดง ผลการศึกษาสรุปได้ว่า ละครพันทางในพระองค์เป็นละครที่ปรับปรุงขึ้นใหม่โดยการผสมผสานแนวคิดและลักษณะการแสดงประเภทต่าง ๆ ทั้งละครนอก ละครใน ละครผสมสามัคคี และละครดึกดำบรรพ์ แล้วพัฒนาขึ้นจนมีลักษณะเฉพาะของตนเอง คือ เป็นละครที่เน้นความตลกขบขน และการดำเนินเรื่องที่รวดเร็วแบบละครนอก มีการออกภาษาแบบละครผสมสามัคคีใช้ผู้หญิงแสดง เน้นท่ารำที่งดงาม และดนตรีที่ไพเราะแบบละครใน มีการตกแต่งและเปลี่ยนฉากไปตามเนื้อเรื่อง โดยใด้เทคนิคสมัยใหม่เด้ามาเพี่อให้สมจริงและชวนตื่นตาตี่นใจ รวมทั้งมีเพลงที่หลากหลายแบบละครดึกดำบรรพ์ พระนิพนธ์บทละครรำทั้ง 14 เรื่องนี้มีลักษณะเฉพาะของตนเองซึ่งสอดคล้องแก่ลักษณะการแสดง เป็นบทละครที่รวมแนวคิดและลักษณะการแสดงที่หลากหลายทั้งในด้านการดำเนินเรื่องแบบแผนการแต่ง และคำประพันธ์ เป็นบทละครที่มีแบบแผนเฉพาะในการแต่ง และให้ความสำคัญ แก่การให้คติสอนใจแก่ผู้ชม พระนิพนธ์บทละครรำจึงเป็นบทละครสำเร็จรูปที่ประณีตและพร้อมให้นำไปแสดงได้ทันทีให้รายละเอียดที่เป็นประโยชน์ต่อการแสดงได้อย่างชัดเจน ทำให้มีผู้นิยมและนำไปเป็นแบบอย่างให้แก่การแสดงของตนอย่างกว้างขวางและสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน พระนิพนธ์บทละครรำมีคุณค่าทั้งทางด้านที่เป็นบทสำหรับแสดงละครและบทที่ได้สำหรับอ่านเพราะด้วยสร้างจินตนาการ ได้อย่างแจ่มชัด ทั้งยังมีรายละเอียดที่เพิ่มความมีชีวิตชีวาให้แก่ผู้อ่านได้เป็นอย่างดี