Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อฉายภาพอุตสาหกรรมละครหลังข่าว ให้เห็นถึงวิวัฒนาการและสภาพทั่วไป ตลอดจนโครงสร้างตลาดของอุตสาหกรรม และสร้างแบบจำลองเพื่ออธิบายพฤติกรรมการ ตัดสินใจของหน่วยธุรกิจสำคัญ ผลการวิจัยพบว่าอุตสาหกรรมละครหลังข่าว เป็นส่วนหนึ่งของอุตสาหกรรมสื่อโทรทัศน์ โดยโครงสร้างอุตสาหกรรมนั้นประกอบด้วย 4 หน่วยธุรกิจสำคัญ คือ ผู้ชม สถานีโทรทัศน์ ผู้ผลิตละคร และผู้ลง โฆษณา ละครหลังข่าวนั้นเป็นรายการหลักในการแสวงหารายได้ของสองช่องผู้นำตลาดสื่อโทรทัศน์ซึ่งทั้งช่อง 3 และช่อง 7 ได้ออกอากาศรายการละครหลังข่าวอย่างต่อเนื่องมาตลอด 20 กว่าปี ละครหลังข่าวได้เป็นแหล่งรายได้หลักของสถานีโทรทัศน์มากขึ้นตามลำดับ โดยเฉพาะในช่วงทศวรรษ 2530 ที่ทั้งเครื่องรับโทรทัศน์และการแพร่ภาพออกอากาศได้กระจายเข้าสู่ครัวเรือนส่วนใหญ่ของสังคมไทย โดยอัตราราคาโฆษณาในช่วงละครหลังข่าวได้ถีบตัวสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง นอกจากนั้น เวลาการออกอากาศของละครหลังข่าวในแต่ละวันก็ได้ขยายจากเดิม 1 ชั่วโมง จนเป็น 2 ชั่วโมงในปัจจุบัน ตลาดละครหลังข่าวในแง่ของสถานีโทรทัศน์นั้นมีโครงสร้างตลาดแบบผู้ขายน้อยรายโดยมีการแข่งขันอย่างเข้มข้นระหว่างผู้นำตลาดสองราย คือ ช่อง 3 และช่อง 7 ส่วนตลาดละครหลังข่าวในแง่ของผู้ผลิตละครนั้นมีโครงสร้างตลาดแบบผู้ขายมากราย โดยมีบางรายเป็นผู้ผลิตรายใหญ่ในตลาด อย่างไรก็ตามแม้การผลิตละครหลังข่าวต้องอาศัยความร่วมมือระหว่างสถานีโทรทัศน์และผู้ผลิตรายการ แต่อำนาจการต่อรอง และสิทธิขาดในการกำหนดผังรายการนั้นอยู่ที่สถานีโทรทัศน์ งานวิจัยนั้นได้นำเสนอแบบจำลองอุตสาหกรรมละครหลังข่าวที่สามารถอธิบายพฤติกรรมของแต่ละหน่วยธุรกิจสำคัญ ทั่ง 4 รวมทั่งปฏิสัมพันธ์ระหว่างกิน และแสดงพ ฤติกรรมแสวงหากำไรสูงสุดของ สถานีโทรทัศน์โดยมีเป้าหมายที่การเลือกผลิตละครหลังข่าวให้มีคุณภาพเหมาะสมที่สุด (Optimum Quality)
