ปัญหาความเป็นนิติบุคคลของรัฐในประเทศไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาวิเคราะห์ถึงสถานะทางกฎหมายที่แท้จริงของประเทศไทย และหาแนวทางการแก้ไขปัญหาที่เกิดจากความเป็นนิติบุคคลของระบบราชการ เนื่องจากปัจจุบันโครงสร้างของระบบราชการในประเทศไทยนั้นยึดโยงอยู่กับความเป็นนิติบุคคลของส่วนราชการ ลักษณะของโครงสร้าง ดังกล่าวได้ก่อให้เกิดปัญหาขึ้นหลายประการ เช่น ปัญหาสถานะทางกฎหมายของรัฐไทยว่ามีฐานะเป็นนิติ บุคคลหรือไม่ ปัญหาการปรับปรุงโครงสร้างของส่วนราชการกระทําได้ยาก ปัญหาเรื่องส่วนราชการมี อํานาจหน้าที่ที่ซ้ำซ้อนกัน ปัญหาการฟ้องคดีกันเองของส่วนราชการ เป็นต้น มีผลทําให้การบริหารราชการ แผ่นดินไม่มีประสิทธิภาพ จึงมีผู้เสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยให้ตรากฎหมายขึ้นมารับรอง ความเป็นนิติบุคคลของรัฐ และยกเลิกสถานะนิติบุคคลของส่วนราชการทั้งหมด ซึ่งแนวทางดังกล่าวนี้อาจ ก่อให้เกิดความสับสนขึ้นในระบบราชการได้ จากศึกษาพบว่า รัฐไทยมีสถานะเป็นนิติบุคคลอยู่แล้วแม้ไม่มีกฎหมายลายลักษณ์อักษรบัญญัติ รับรอง และส่วนราชการไทยแม้จะมีฐานะเป็นนิติบุคคล แต่ส่วนราชการเหล่านี้ก็ไม่ได้มีอิสระแยกต่างหาก ไปจากรัฐ ดังเช่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หรือองค์การมหาชนแต่อย่างใด ระบบบริหารงานบุคคล ระบบทรัพย์สิน หรือการคลังก็ยังเป็นระบบบริหารแบบรวมไม่ได้แยกระบบไปตามแต่ละกรมแต่ละกระทรวง แต่อย่างใด ดังนั้น แม้กฎหมายจะกําหนดให้ส่วนราชการมีฐานะเป็นนิติบุคคล ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาหลาย ประการ แต่การแก้ไขปัญหาดังกล่าวไม่จําเป็นต้องยกเลิกความเป็นนิติบุคคล และตรากฎหมายขึ้นมา รองรับสถานะบุคคลของรัฐ การแก้ไขปัญหาเพียงแต่ปรับปรุงโครงสร้างของระบบราชการให้มีขนาดเล็กลง แก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้อง และมีการบังคับใช้กฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพแล้ว จะสามารถแก้ไขปัญหา ต่างๆ ที่เกิดจากความเป็นนิติบุคคลของส่วนราชการได้อย่างมีประสิทธิภาพเพียงพอ