Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงกำเนิดและพัฒนาการของเมืองหาดใหญ่ พ.ศ.2458 - 2484 โดยใช้ปี พ.ศ.2458 เป็นปีดำเนินการศึกษา เนื่องจากในปีดังกล่าวเป็นช่วงที่ เส้นทางรถไฟสายใต้สร้างผ่านมาถึงชุมชนหาดใหญ่ และได้ส่งผลกระทบให้ชุมชนหาดใหญ่ ซึ่งในอดีตเป็นเพียงชุมชนเล็ก ๆ สามารถพัฒนาตนเองจนกลายเป็นเมืองศูนย์กลางการค้าระหว่าง หัวเมืองภาคใต้ฝั่งตะวันออกและหัวเมืองมลายู ผลจากการศึกษาพบว่าในช่วงก่อนหน้าเส้นทางรถไฟสายใต้จะสร้างผ่านมาถึง สภาพ เศรษฐกิจชุมชน หาดใหญ่ยังคงเป็นแบบพอยังชีพ โดยราษฎรจะทำการเพาะปลูกเลี้ยงสัตว์ตลอด จนทำหัตถกรรมบางอย่างเพื่อใช้บริโภคภายในครัวเรือน ส่วนทางด้านการค้าขายและการแลกเปลี่ยนสินค้าอยู่ในวงจำกัดเพียงสินค้าไม่กี่ชนิดที่มีความจำเป็นสำหรับใช้ในครัวเรือน ซึ่ง ไม่สามารถผลิตได้เอง ทั้งนี้เนื่องจากในช่วงดังกล่าวมีข้อจำกัดอยู่ที่จำนวนประชากรซึ่งมีจำนวน น้อย ประกอบกับเส้นทางคมนาคมไม่สะดวก อย่างไรก็ตามภายหลังเส้นทางรถไฟสร้างผ่านมา เป็นเหตุให้ชาวจีนจากที่ต่าง ๆ อพยพเข้ามาตั้งหลักแหล่งเพื่อประกอบธุรกิจมากขึ้น โดยเฉพาะ การค้าแร่ดีบุกและยางพารา ซึ่งกำลังเป็นสินค้าที่ต้องการของตลาดโลกขณะนั้น มีผลทำให้สภาพเศรษฐกิจของหาดใหญ่เริ่มพัฒนาจากการผลิตเพื่อยังชีพเป็นการผลิตเพื่อการค้า โดยมืพ่อค้าชาวจีนเป็นผู้ประกอบธุรกิจรายใหญ่ชาวบ้านตั้งเดิมบางส่วนได้ปรับเปลี่ยนประกอบอาชีพ เช่น ค้าขายเล็ก ๆ น้อย ๆ ทำสวนยางและเป็นลูกจ้างของชาวจีน จากการขยายตัวทางการค้าดังกล่าวเป็นปัจจัยทำให้หาดใหญ่เติบโตขึ้นเป็นเมืองที่มีความสำคัญทางด้านเศรษฐกิจทางภาคใต้อย่างต่อเนื่องจนกระทั้งถึงปี พ.ศ. 2484 ซึ่งการพัฒนาเมืองหาดใหญ่ต้องหยุดชะงักลงเนื่องจากเกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา
