Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ต้องการศึกษามโนทัศน์เกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์ในคัมภีร์นาฎยศาสตร์ ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการสร้างและการชมละคร กระบวนการซาบซึ้งกับละครขึ้นอยู่กับ ภาวะและรส ภาวะ คืออารมณ์ซึ่งศิลปินมีอยู่ในใจ และต้องการจะสื่อสารอารมณ์นี้กับผู้อื่น ดังนั้น ศิลปินจะแสดงอารมณ์ออกมาโดยการสร้างงานศิลปะ อารมณ์ดังกล่าวอาจจะเป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้น กับศิลปินในขณะสร้างงาน หรืออาจจะเป็นอารมณ์ที่ศิลปินจินตนาการขึ้นเองก็ได้ เพราะในทัศนะ ของคัมภีร์นาฏยศาสตร์ภาวะแยกจากรส รสเกิดจากภาวะ ไม่สามารถเกิดได้เอง แต่ภาวะสามารถ จินตนาการขึ้นเองไต้ เมื่อผู้ชมไต้ชมงานศิลปะที่มีภาวะอยู่ ภาวะนี้จะกระตุ้นให้ผู้ชมเกิดรส และ จากการที่ไต้ลิ้มรสซึ่งเป็นความรู้สึกต่าง ๆ ก็จะทำให้ผู้ชมเกิด รส ซึ่งเป็นความรู้สึกพิเศษ กระบวน การที่ทำให้เกิดรสนี้ก็คือ กระบวนการศิลปะ และนิยามของศิลปะในทัศนะของคัมภีร์
