Abstract:
การวิจัยวิวัฒนาการของการสอนซอด้วง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการสอนซอด้วงของศิลปินต้นแบบทั้ง 3 ท่าน ศึกษาท่านั่ง ท่าจับซอด้วง การเตรียมเครื่องดนตรีก่อนการบรรเลง การสอนสีสายเปล่าซอด้วง การไล่เสียงซอด้วงและศึกษาบทเพลงสำหรับฝึกหัดสีซอด้วง อาจารย์เบ็ญจรงค์ ธนโกเศศ ท่านั่งบรรเลงนั่งพับเพียบทางด้านซ้ายซึ่งมีผลต่อระดับซอและคันชัก ตำแหน่งการวางซอด้วงจะวางบนต้นขาเพื่อจะได้เสียงที่ดังกังวานใส มือซ้ายที่จับคันซอด้วงจับไม่ต้องเกร็งเพื่อจะได้ไม่เมื่อยล้า ส่วนมือขวาที่จับคันชักใช้นิ้วนางรั้งหางม้าไว้ เมื่อบรรเลงเพลงเร็วๆ คันชักจะไม่หลุดจากมือ การตั้งเสียงจะตั้งเสียงสายทุ้มก่อนแล้วจึงตั้งเสียงสายเอก หย่องซอใช้ก้านไม้ขีดไฟ การหัดสีสายเปล่าให้หัดสีสายทุ้มคันชักออก สายเอกคันชักเข้า การหัดไล่เสียงต้องไล่เสียงสายเปล่าสายทุ้มจนถึงเสียงตัวลาสายเอกครบทั้ง 9 เสียง บทเพลงที่สอนใช้เพลงโหมโรงไอยเรศ อาจารย์เฉลิม ม่วงแพรศรี เริ่มมีการใช้การวิเคราะห์ผลการเรียนการสอน ท่านั่งบรรเลงมีท่านั่งพับเพียบขวาและท่านั่งขัดสมาธิ ตำแหน่งการวางซอจะวางบนต้นขาเพื่อจะได้เสียงซอที่ดังกังวานใส มือที่จับคันซอด้วงแน่นจะทำให้มือไม่ไหลลงมาทำให้เสียงซอเพี้ยน ส่วนมือที่จับคันชักซึ่งจับแน่นเกินไปทำให้ข้อมือขาดความคล่องตัว การตั้งเสียงจะตั้งเสียงสายทุ้มก่อนแล้วจึงตั้งเสียงสายเอก หย่องซอใช้ไม้ไผ่ตัดให้ได้ขนาด การหัดสีสายเปล่าให้หัดสีสายทุ้มอย่างเดียวก่อน การหัดไล่เสียงให้ฝึกไล่เสียงทีละสายเริ่มจากสายทุ้มก่อน บทเพลงที่สอนเป็นบทเพลงสั้นๆ ลูกทำนองห่างๆ และมีวรรคที่มีทำนองซ้ำกัน อาจารย์วรยศ ศุขสายชล มีการใช้การวิเคราะห์ผลจากการเรียนการสอนเต็มรูปแบบ และมีการนำเอารูปแบบการสอนดนตรีสากลมาประยุกต์ใช้ในการสอนดนตรีไทยด้วย ท่านั่งบรรเลงมีท่านั่งพับเพียบซ้ายและท่านั่งเก้าอี้ ตำแหน่งการวางซอจะวางบริเวณช่วงต่ำกว่าเอวหรือบนต้นขาก็ได้ตามความถนัดของผู้เรียน ส่วนมือที่จับคันทวนซอและคันชักจับแบบไม่เกร็งเป็นธรรมชาติจะทำให้เล่นดนตรีได้นานไม่เกิดความเมื่อยล้า การตั้งเสียงจะตั้งเสียงสายเอกก่อนแล้วจึงตั้งเสียงสายทุ้ม หย่องซอใช้ไม้เนื้ออ่อนที่เล็บจิกเป็นรอยได้ การหัดสีสายเปล่าให้หัดสีสายใดก่อนก็ได้ทีละสาย การหัดไล่เสียงต้องไล่เสียงสายเปล่าสายทุ้มจนถึงเสียงตัวซอลสายเอก รวม 8 เสียง บทเพลงที่สอนเป็นบทเพลงสั้นๆ ที่คุ้นหูผู้เรียนและในบทเพลงต้องไม่มีเสียงตัวลาสายเอก
