การตรวจโปรตีน พี53 ในน้ำเลือด เพื่อใช้เป็นปัจจัยทำนายการตอบสนองที่ไม่ดีต่อการรักษาผู้ป่วยไทยที่เป็นโรคมะเร็งตับด้วยวิธี ทีโอซีอี

Abstract

วัดถุประสงค์ เพื่อศึกษาโปรตีน p53 จากน้ําเลือด ในการทํานายการตอบสนองต่อการรักษาของผู้ป่วยมะเร็งตับที่ได้รับการ รักษาด้วยวิธี ที่โอซีอี วิธีดําเนินการ ประชากรที่ศึกษา คือ ผู้ป่วยไทยที่เป็นโรคมะเร็งตับที่ได้รับการรักษาด้วยวิธี ที่โอซีอีที่มารับการรักษาที่หน่วย เอ็กซ์เรย์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม พ.ศ.2542 ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2542 ใช้ขนาดตัวอย่าง 38 ราย จากการ คาดหวังว่าการทดสอบมีความไวอย่างน้อย 90% และมีความคาดเคลื่อนไม่เกิน 15% เก็บข้อมูลโดยการเจาะน้ําเลือดจากผู้ป่วยมะเร็ง9ตับที่ได้รับการทำการรักษาด้วยวิธี ที่โอซีอี ไปทําการตรวจหาโปรตีน p53 โดยวิธี ELISA โดยรายงานผลเป็นหน่วยพิโคกรัมต่อมิลลิลิตร แล้วนําไปวิเคราะห์ข้อมูลทางคลินิกในการการตอบสนองต่อการรักษาด้วยด้วยวิธี ที่โอซีอี การตรวจโปรตีน p53 จากน้ําเลือดทําโดยผู้ที่ ไม่ทราบผลการวินิจฉัยโรค แล้วนําข้อมูลมาวิเคราะห์ทางสถิติ โดยนําข้อมูลที่ได้หาค่าความไว (Sensitivity) ความจําเพาะ (Specificity) ค่าทํานายผลบวก (positive predictive value) และค่าทํานายผลลบ (negative predictive value) และเปรียบเทียบหาความแตกต่าง ในกลุ่มที่พบและไม่พบโปรตีน p53 ในน้ำเลือด ผลการศึกษา ผู้ป่วยมะเร็งตับจํานวน 45 ราย แบ่งเป็นชาย 32 ราย หญิง 13 ราย อัตราส่วนระหว่างชายต่อหญิงเท่ากับ 2.45 ต่อ 1 มีค่ามัธยฐานของอายุเท่ากับ 59 ปี ค่าเฉลี่ยของอายุเท่ากับ 56.42 พิสัยของอายุ 31-74 ปี ปัจจัยเสี่ยงที่พบประกอบด้วยการติดเชื้อ ไวรัสตับอักเสบบี 24 ราย(ร้อยละ 53.3) ไวรัสตับอักเสบซี 6 ราย (ร้อยละ 13.3) และประวัติดีมแอลกอฮอล์ 12 ราย (ร้อยละ 26.7) และ พบภาวะตับแข็งร่วมด้วย 45 ราย (ร้อยละ 62.2) ระยะของโรคมะเร็งดับแบ่งตามระบบ TNM ประกอบด้วยระยะ 2 ร้อยละ 4.4 ระยะ 3A ร้อยละ 42.2 และระยะ 4A ร้อยละ 53.3 คิดเป็นระยะ Okuda 1, 2, 3 เท่ากับร้อยละ 40. 55.6, 4.4 ตามลำดับ ค่ามัธยฐาน alphafetoprotein เท่ากับ 351.95 เU/ml พิสัย 1.6 ถึง 400,000 IU/ml การตรวจหาโปรตีน p53 ในน้ำเลือดก่อนทำการรักษาด้วยวิธีที่โอซีอี สามารถเก็บและตรวจหาโปรตีน p53 ในน้ำเลือดได้จำนวน 41 ราย พบว่ามีโปรตีน p53 ในน้ำเลือดจำนวน 10 รายคิดเป็นร้อยละ 24.4 ค่าที่ตรวจพบอยู่ระหว่าง 5 - 1147 pg/ml และได้ทำการวัดการตอบสนองของการรักษาด้วยวิธีที่โอซีจำนวน 41 ราย พบมีการตอบ สนองร้อยละ 46.3 และไม่ตอบสนองร้อยละ 53.7 และเมื่อได้ประเมินผลการศึกษาพบมีผู้ป่วยจำนวน 37 รายได้รับการตรวจโปรตีน p53 ในน้ำเลือดและมีการวัดการตอบสนองต่อการรักษาด้วยที่โอซีอี พบว่าผู้ป่วยที่ตรวจพบโปรตีน p53 ในน้ำเลือดจะมีการตอบสนองต่อการ รักษา ร้อยละ 33.3 ซึ่งน้อยกว่าผู้ป่วยที่ตรวจไม่พบโปรตีน p53 ในน้ำเลือดมีการตอบสนองร้อยละ 50 อย่างไรก็ดีเมื่อทำการทดสอบด้วย วิธี Fisher's Exact พบว่าไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = 0.462) โดยการตรวจหาโปรตีน p53 เพื่อบอกการตอบสนอง ต่อการรักษาด้วยที่โอซีอี พบว่ามีความไว (sensitivity) ร้อยละ 30.0 ความจำเพาะ(Specificity) ร้อยละ 82.3 และค่าทำนายผลบวก (positive predictive value) ร้อยละ 66.7 และค่าทำนายผลลบ (negative predictive value ร้อยละ 50) สรุป 1.การตรวจหาโปรตีน p53 ในน้ำาเลือดด้วยวิธี ELISA พบว่ามีความสามารถในการบอกการตอบสนองต่อการรักษาผู้ป่วย มะเร็งตับด้วยวิธีที่โอซีอี โดยมีความไว (sensitivity) ร้อยละ 30 ความจําเพาะ (Specificity) ร้อยละ 82.3 ค่าทํานายผลบวก (positive predictive value) ร้อยละ 66.7 และค่าทํานายผลลบ (negative predictive value) ร้อยละ 50 2.การใช้การตรวจโปรตีน p53 ในน้ําเลือดด้วยวิธี ELISA ยังไม่สามารถบอกได้ว่าเป็นตัวทํานายการตอบสนองที่ไม่ดีต่อ การรักษามะเร็งตับด้วยวิธีที่โอซีอี อย่างไรก็ดีมีแนวโน้มว่าผู้ป่วยที่โปรตีน p53 ในน้ำเลือดจะพบการตอบสนองที่น้อยกว่ากลุ่มที่ตรวจไม่ พบโปรตีน p53 ในน้ำเลือด