Abstract:
ในการศึกษาพุทธศาสนามหายานนิกายเซน จะพบว่าปริศนาธรรมมีลักษณะเป็นปฏิทัศน์ และขัดแย้งกับการคิดทางตรรกะ ด้วยเหตุนี้ปริศนาธรรมจึงกลายเป็นสิ่งที่ไม่สามารถอธิบายได้ ด้วยเหตุผล วิทยานิพนธ์นี้ต้องการเสนอวิธีอธิบายปริศนาธรรมให้เป็นสิ่งที่สามารถเข้าใจได้ วิทยานิพนธ์ได้ศึกษาการใช้ปริศนาธรรมของอาจารย์เซน และเสนอวิธีการที่จะเข้าใจ ปริศนาธรรมในระดับการคิดเชิงเหตุผล ถึงแม้ว่าปริศนาธรรมจะแสดงออกในลักษณะที่เป็นปฏิทัศน์ แต่ก็มีทางที่เราจะเข้าใจปริศนาธรรมได้ ด้วยการพิจารณานัยที่แฝงอยู่ในปริศนาธรรมแทนที่จะพิจารณาตัวปริศนาธรรมโดยตรง ข้อเสนอในการพิจารณานัยของปริศนาธรรมมีสามวิธีคือ พิจารณานัยแห่งจุดประสงค์ของปริศนาธรรม พิจารณานัยแห่งความจริงแท้ของเซน และพิจารณานัยแห่งกิริยาท่าทาง วิธีการพิจารณานัยทั้งสามของปริศนาธรรมนี้ แม้จะทำให้ผู้ปฏิบัติเข้าใจปริศนาธรรมได้ในระดับหนึ่ง แต่ก็มิอาจทำให้บรรลุธรรมได้
