Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีจุดนุ่งหมายเพื่อให้ทราบถึงวิวัฒนาการ องค์ประกอบทางกายภาพที่สำคัญ สภาพทั่วไปแนวโน้มและการเปลี่ยนแปลงของเมืองเก่านครศรีธรรมราช พร้อมทั้งเสนอแนวทางการอนุรักษ์เมืองเก่านครศรีธรรมราชให้เป็นย่านประวัติศาสตร์ และเป็นที่ตั้งของโบราณสถาน แหล่งศิลปกรรมสำคัญที่มีคุณค่า และแสดงถึงเอกลักษณ์ของเมืองนครศรีธรรมราช ให้มีความลอดคล้องกับสภาพการพัฒนาเมืองนครศรีธรรมราชในบริเวณอื่นๆ โดยพื้นที่ศึกษามีอาณาเขตครอบคลุมเขตการปกครอง 3 ตำบลคือ ตำบลในเมือง ตำบลคลัง และตำบลท่าวัง จากการศึกษาวิเคราะห์พบว่า เมืองเก่านครศรีธรรมราชมีวิวัฒนาการการตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชนมานานบนที่ราบตามแนวลันทราย มีพัฒนาการของเมืองมาโดยตลอดดังนี้คือ บ้านท่าเรือ เมืองพระเวียงในสมัยศรีวิชัยเมืองเก่านครศรีธรรมราชในสมัยสุโขทัย และเมืองนครศรีธรรมราชในปัจจุบัน ซึ่งเป็นแหล่งโบราณสถาน ที่ตั้งสถาปัตยกรรม และแหล่งศิลปกรรมที่สำคัญและมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์อยู่มากมาย เมืองนครศรีธรรมราชมีลักษณะการโยกย้ายและขยายตัวของเมืองขึ้นมาทางเหนือ จนปัจจุบันเมืองมีแนวโน้มการขยายตัวออกไปทางด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตกตามโครงข่ายคมนาคมที่ได้รับการพัฒนา ในระยะเวลา 40 ปีที่ผ่านมาเมืองนครศรีธรรมราชเติบโตขึ้นตามการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจ ซึ่งมีผลให้เมืองเกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งทางเศรษฐกิจ ลังคม และวัฒนธรรม การเปลี่ยนแปลงตังกล่าวทำให้เกิดปัญหาและกระทบต่อคุณค่าและเอกลักษณ์ของเมืองเก่านครศรีธรรมราช ดังนั้นจึงได้เสนอแนะแนวทางการอนุรักษ์เมืองเก่านครศรีธรรมราช โดยแบ่งระตับของการอนุรักษ์เป็น 3 บริเวณ คือ พื้นที่อนุรักษ์เพื่อคุณภาพชีวิต วัฒนธรรม และการพักอาศัย พื้นที่อนุรักษ์เพื่อการพักอาศัยกึ่งพาณิชย์พื้นที่รองรับการพัฒนาและการขยายตัวของชุมชนเมือง ตามลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ สภาพปัญหาและแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง การแบ่งดังกล่าวช่วยให้มีความเป็นไปได้ในการดำเนินการอนุรักษ์เมืองเก่านครศรีธรรมราชอย่างเหมาะสม โดยไม่เกิดเป็นปัญหากับการพัฒนาเมืองนครศรีธรรมราชในบริเวณอื่นๆ รวมถึงสามารถดำรงรักษาคุณค่าความเป็นเอกลักษณ์ของเมืองนครศรีธรรมราชไว้ได้
