การศึกษาทัศนคติของแม่บ้านในเขตกรุงเทพมหานครที่มีต่อยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน

Abstract

ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน เป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้เพื่อป้องกันและกำจัดแมลงต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเมลงที่ก่อให้เกิดความสกปรก รำคาญ หรือเป็นพาหะนำโรคติดต่อมาสู่มนุษย์ แม้ยาพ่นฆ่าแมลงจะมีประโยชน์ในการป้องกันและกำจัดแมลงต่าง ๆ ได้ผลดีก็ตาม แต่ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นสารเคมีที่มีอันตรายต่อมนุษย์และสัตว์เลี้ยง ดังนั้นหากใช้ไม่ถูกวิธีหรือใช้อย่างขาดความระมัดระวังหรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ก็อาจทำให้ผู้ใช้ได้รับอันตรายได้ ดังนั้น ทัศนคติในการใช้ หลักเกณฑ์ พฤติกรรมการซื้อ และปัจจัยที่มีอิทธิพลเลือกซื้อย่อมแตกต่างจากสินค้าอุปโภคบริโภคอื่น ๆ ผู้เขียนจึงมุ่งที่จะศึกษาถึงทัศนคติของแม่บ้านที่มีต่อยาพ่นฆ่าแมลงใน บ้านเรือน เพื่อเป็นประโยชน์และแนวทางให้เจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนผู้ผลิตและผู้จำหน่ายยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน นำไปกำหนดกลยุทธและส่วนผสมทางการตลาดที่เหมาะสมต่อไป ผู้เขียนได้ใช้วิธีการวิจัยสนามในการเก็บรวบรวมข้อมูล และใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการสำรวจความคิดเห็นแม่บ้านในเขตกรุงเทพมหานคร กำหนดจำนวนตัวอย่าง 500 ตัวอย่าง โดยมุ่งศึกษาถึงทัศนคติในการใช้หลักเกณฑ์ พฤติกรรมการซื้อ และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเลือกซื้อ รวมทั้งรูปแบบที่แม่บ้านส่วนใหญ่นิยมซื้อใช้ สมมติฐานในการศึกษาวิจัย ได้แก่ 1. แม่บ้านในเขตกรุงเทพมหานครส่วนใหญ่นิยมใช้ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน เพราะปัญหาแมลงชุกชุม 2. ปัจจัยสำคัญที่สุดที่มีอิทธิพลต่อการเลือกซื้อยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือนของแม่บ้าน ในเขตกรุงเทพมหานคร คือ ความเชื่อมั่นในตราสินค้าที่รับรองคุณภาพโดยบริษัทผู้ผลิต 3. รูปแบบของยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือนที่แม่บ้านในเขตกรุงเทพมหานคร ส่วนใหญ่นิยมซื้อใช้ คือ ยาพ่นฆ่าแมลงชนิดแอโรซอล 4. รายได้มีความสัมพันธ์กับการเลือกใช้รูปแบบของผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน ในการวิเคราะห์ข้อมูลและทดสอบสมมติฐาน ผู้เขียนได้ใช้การวิเคราะห์ทั้งทางคุณภาพ (Qualitative) และใช้วิธีการทางปริมาณ (Quantitative)โดยวิธีการเปรียบเทียบร้อยละ และตัวสถิติไคลแควร์ (X²) ในการทดสอบสมมติฐาน ผลจากการศึกษาพบว่า แม่บ้านส่วนใหญ่ในเขตกรุงเทพมหานคร ยังคงใช้ผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน และมีสาเหตุที่จำเป็นต้องใช้เนื่องจากการที่มีปัญหาแมลงรบกวนมาก โดยใช้รูบแบบชนิดแอโรซอลมากที่สุด และใช้โดยไม่มีการแยกประเภทการใช้งานเป็นส่วนมาก ผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความภักดีในตราสินค้าสูง และผู้ที่เป็นผู้ตัดสินใจซื้อ ได้แก่ แม่บ้าน ปัจจัยสำคัญที่สุดที่มีอิทธิพลต่อการเลือกซื้อยาพ่นฆ่าแมลง ได้แก่ ความปลอดภัยต่อผู้ใช้ ทางด้านการกระจายสินค้านั้น ผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงมีการกระจายสินค้า เป็นไปอย่างทั่วถึง โดยแม่บ้านนิยมซื้อยาพ่นฆ่าแมลงที่ซุปเปอร์มาร์เก็ตมากที่สุด อุปสรรคของผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงคือ การที่มีหน่วยงานของรัฐหลายหน่วยงานเข้ามามีบทบาทในการควบคุม เช่น สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข กำหนดให้ยาพ่นฆ่าแมลงเป็นวัตถุมีพิษ กรมการค้าภายใน กระทรวงพาณิชย์ กำหนดให้ยาพ่นฆ่าแมลงเป็นสินค้าที่ต้องได้รับการควบคุมทางด้านราคา กรมโยธาธิการ กระทรวงมหาดไทย กำหนดให้ยาพ่นฆ่าแมลงชนิดแอโรซอลเป็นวัตถุไวไฟ เนื่องจากมีก๊าซในกระป๋อง นอกจากนั้นสำนักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม กำลังพิจารณาร่างกฎหมายเพื่อให้มีการแยกกระป๋องการใช้งาน เป็นต้น อย่างไรก็ตามการยื่นมือเข้ามาควบคุมของรัฐก็เพื่อ พิทักษ์ความปลอดภัยให้เกิดแก่ผู้บริโภคมากที่สุด ข้อเสนอแนะของผู้ทำการวิจัย ได้แก่ 1. ผู้ผลิตควรมีความรับผิดชอบต่อสังคม โดยผลิตสูตรที่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้น้อย คำนึงถึงความปลอดภัยของผู้บริโภคเป็นสำคัญ มิใช่ผลิตเพียงเพื่อให้ผลิตภัณฑ์ของตนมีประสิทธิภาพในการฆ่าแมลงได้ดี เป็นที่ต้องการของผู้ใช้เท่านั้น 2. ผู้ผลิตควรมีการให้ข่าวสาร ข้อมูล หรือความรู้เกี่ยวกับยาฆ่าแมลงให้ประชาชนได้ทราบ รวมทั้งวิธีการใช้ที่ถูกต้องโดยละเอียด โดยเฉพาะแนะนำให้ผู้บริโภคแยกการใช้สำหรับแมลงบินกระป๋องหนึ่ง และสำหรับแมลงคลานอีกกระป๋องหนึ่ง มิใช่แต่เพียงโฆษณาถึงประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ของตนเท่านั้น หรือร่วมมือกับหน่วยงานรัฐบาลที่เกี่ยวข้องที่จะมีส่วนช่วยในการให้ความรู้และข้อเท็จจริงเกี่ยวกับยาพ่นฆ่าแมลงและวิธีการใช้ด้วยเพื่อความปลอดภัยต่อผู้บริโภค เพราะผู้บริโภคส่วนใหญ่ไม่ทราบวิธีการใช้ที่ถูกต้องหรือมีความรู้เกี่ยวกับยาฆ่าแมลงแต่อย่างใด 3. ผู้ผลิตควรต้องรีบดำเนินการปรับปรุงแก้ไขทางด้านกลิ่นของผลิตภัณฑ์ แต่ไม่ควรให้เป็นกลิ่นหอมหรือกลิ่นดอกไม้ เพราะอาจทำให้ผู้บริโภคยิ่งสูดดมสารพิษโดยไม่รู้ตัว ซึ่งอาจทำให้ได้รับอันตรายได้ 4. ผู้ผลิตควรให้ความสนใจกับแม่บ้านเป็นสำคัญ เนื่องจากแม่บ้านเป็นผู้ตัดสินใจซื้อโดยส่วนใหญ่ อย่างไรก็ตาม พ่อบ้านและบุคคลในครอบครัวก็มีความสำคัญไม่น้อยในการที่ร่วมพิจารณาตัดสินใจซื้อยี่ห้อใดยี่ห้อหนึ่ง 5. ผู้ผลิตควรโฆษณาเน้นภาพพจน์ที่ตราสินค้า ทั้งนี้เนื่องจากผลิตภัณฑ์ยาพ่นฆ่าแมลงในบ้านเรือน เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความภักดีในตราสินค้าสูง และควรโฆษณาผ่านสื่อโฆษณาทางโทรทัศน์ เนื่องจากเป็นสื่อโฆษณาที่เข้าถึงผู้บริโภคกลุ่มเป้าหมายได้ดีที่สุด 6. ผู้ผลิตควรให้ความสนใจกับช่องทางการจัดจำหน่าย โดยเฉพาะร้านค้าปลีกประเภทซุปเปอร์มาร์เก็ต ร้านขายของเบ็ดเตล็ด และห้างสรรพสินค้า เนื่องจากแม่บ้านนิยมซื้อยาพ่นฆ่าแมลงจากร้านค้าปลีกประเภทเหล่านี้