Abstract:
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ผู้เขียนได้ค้นหาและรวบรวมหลักฐานต่างๆ จากเอกสารที่มีผู้ศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับพระองค์ท่านไว้แล้วบ้างเพื่อให้มีความเข้าใจถึงพระประวัติและพระจริยวัตรของพระองค์ท่านในด้านต่างๆ ในด้านงานพระนิพนธ์นั้นผู้เขียนได้ค้นคว้าศึกษาจากงานพระนิพนธ์ของพระองค์ท่านทั้งหมดนำมาวิเคราะห์และสรุปข้อคิดเห็นต่างๆ เพื่อให้ทราบถึงพระปรีชาสามารถของพระองค์ท่านในด้านการนิพนธ์ส่วนในด้านห้องสมุดผู้เขียนก็ได้ค้นคว้าจากเอกสารและรายงานต่างๆ เกี่ยวกับประวัติของหอสมุดแห่งชาติในสมัยเริ่มแรกโดยมีความมุ่งหมายที่จะเสนอผลงานของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพในด้านต่างๆ ดังนี้ ๑. เพื่อศึกษาถึงพระประวัติของพระองค์ท่านที่มีผลเกี่ยวกับงานพระนิพนธ์และงานห้องสมุดทั้งโดยตรงและโดยอ้อม ๒. เพื่อวิเคราะห์วิจัยงานพระนิพนธ์ทั้งหมดของพระองค์ท่านและรวบรวมผลงานพระนิพนธ์ของพระองค์ท่านไว้ทั้งหมด ๓. เพื่อศึกษาถึงประวัติความเป็นมาของหอสมุดแห่งชาติในสมัยเริ่มแรกและวิธีการที่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเข้าไปดำเนินการในหอสมุดแห่งชาติซึ่งมีผลในทางนำเความเจริญให้แก่หอสมุดแห่งชาติ ๔. เพื่อเสนอการค้นคว้าเกี่ยวกับสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเพิ่มเติมในด้านเกี่ยวกับบรรณารักษศาสตร์ซึ่งยังไม่มีผู้ใดได้ทำการค้นคว้าไว้ทั้งนี้เพื่อให้พระประวัติของพระองค์ท่านสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
