Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษา ก) สภาพและอัตราการสูญเสียของหนังสืออันเกิดจากผู้ใช้ในห้องสมุดโรงเรียนมัธยม สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศึกษา 8 ข) สาเหตุที่ทำให้เกิดการสูญเสียหนังสือในห้องสมุด และ ค) วิธีป้องกันการสูญเสียหนังสือของบรรณารักษ์ ผลการวิจัยพบว่าหนังสือในห้องสมุดมีสภาพการสูญเสีย เนื่องจากการถูกซ่อนมากที่สุด รองลงมา ถูกฉีกตัด สำหรับประเภทของหนังสือที่สูญเสีย พบว่าวารสารถูกลักลอบนำออกโดยไม่ยืมตามระเบียบ ถูกฉีกตัดในระดับที่มากกว่าหนังสือประเภทอื่น ส่วนหนังสือทั่วไปถูกขีด เขียนและถูกซ่อน ในระดับที่มากกว่าหนังสือประเภทอื่น การสูญเสียหนังสือต่าง ๆ นั้น ปรากฏว่าเกี่ยวข้องกับที่ตั้ง ทางเข้าออก และวิธีการตรวจสอบทาง เข้าออกของห้องสมุด วารสารของห้องสมุดที่ถูกฉีกตัดส่วนใหญ่จะเป็นวารสารบันเทิง ซึ่งซื้อโดยเงินงบประมาณ สำหรับ อัตราหนังสือที่หายในปี 2529 นั้น ส่วนใหญ่หายโดยประมาณ 1-10 เล่ม ในบรรดาหนังสือที่หายนั้น ส่วนใหญ่ คือหนังสือทั่วไป และวารสาร สำหรับหนังสือทั่วไปที่สูญหาย พบว่าหมวดที่หายมากที่สุดคือ นวนิยาย สาเหตุที่ทำให้หนังสือในห้องสมุดโดยทั่ว ๆ ไป ต้องสูญเสียตามความคิดเห็นของบรรณารักษ์ พบว่า ระบบการเรียนการสอนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการสูญเสียหนังสือของห้องสมุดในระดับมาก มากกว่าสาเหตุ อื่น ๆ รองลงมาตามลำดับ เกิดจากผู้ใช้ สภาพอาคารห้องสมุด ตัวบรรณารักษ์ การประชาสัมพันธ์ การบริการ ของห้องสมุด และการบริหารงานห้องสมุด จากปัญหาการสูญเสียที่บรรณรักษ์ในห้องสมุดโรงเรียนมัธยม สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศึกษา 8 ประสบ พบว่ามีสาเหตุเหล่านี้โดยเกิดจากสาเหตุผู้ใช้มากที่สูด คือผู้ใช้ไม่ชอบปฏิบัติตามระเบียบที่วางไว้ บรรณารักษ์แก้ปัญหาโดย แจ้งรายชื่อผู้กระทำผิดให้โรงเรียนลงโทษ รองลงมา เป็นสาเหตุที่เกิดจากระบบการ เรียนการสอน ได้แก่ อาจารย์ให้นักเรียนเข้าค้นคว้าในห้องสมุด โดยอาจารย์ผู้สอนวิชานั้น ๆ ไม่เข้าควบคุม วิธีแก้ปัญหาส่วนมากคือ ขอความร่วมมือจากอาจารย์ผู้สอนให้แจ้งล่วงหน้า ก่อนพานักเรียนเข้าใช้ห้องสมุด วิธีป้องกันหนังสือหาย ตลอดจนข้อเสนอแนะที่ได้ระบุไว้ บรรณารักษ์และศึกษานิเทศก์ห้องสมุด โรงเรียนสามารถประยุกต์นำไปใช้ในทางปฏิบัติได้
