Abstract:
วิทยานิพนธ์เรื่องการขึ้นลอยในการแสดงโขน เป็นการแสดงความสามารถในการต่อตัวขึ้นเหยียบบริเวณลำตัวของคู่ต่อสู้ และยกลำตัวให้ลอยขึ้นจากพื้น มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการขึ้นลอยในการแสดงนาฏยศิลป์และเพื่อสร้างสรรค์องค์ความรู้ใหม่ด้านการขึ้นลอยในการแสดงโขน โดยการศึกษาจากเอกสาร งานวิจัย การสัมภาษณ์ และทดลองออกแบบสร้างสรรค์เพื่อหารูปแบบใหม่ตามแนวความคิดและการเรียนรู้จากประสบการณ์เป็นการวิจัยแบบพหุวิทยวิธีที่เน้นกระบวนการวิจัยทดลองผสมผสานนวัตกรรมการค้นคิดและแสดงผลลัพธ์ด้านคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า การขึ้นลอยในการแสดงโขน เป็นกระบวนการที่สำคัญซึ่งผู้แสดง ตัวพระ ตัวยักษ์ ตัวลิง และตัวนาง ได้แสดงความสามารถในการต่อตัวและแสดงท่าทางด้านนาฏยศิลป์ไทย โดยผู้แสดงต้องมีความรู้ ทักษะและความชำนาญ ในการทรงตัว การถ่ายน้ำหนัก และการจัดวางโครงสร้างท่ารำตามรูปแบบนาฏยศิลป์ไทย ผู้ที่ทำการขึ้นลอยจะเป็นตัวละครที่สำคัญในบทบาทตัวละครที่ดีและเป็นผู้มีชัยชนะ ผู้วิจัยได้ทำการทดลองออกแบบสร้างสรรค์ องค์ความรู้ใหม่ด้านรูปแบบการขึ้นลอยในการแสดงโขนลักษณะอื่น ๆ โดยนำแนวคิดจากงานด้านจิตรกรรม ประติมากรรม นาฏกรรม วรรณกรรมและกีฬา ศึกษาจากวรรณกรรมเรื่องรามเกียรติ์และการแสดงโขนในปัจจุบัน ที่จะสามารถนำมาเป็นแนวทางในการออกแบบสร้างสรรค์การขึ้นลอยในการแสดงโขนและให้สอดคล้องกับเนื้อเรื่องเพื่อสร้างความประทับใจให้กับผู้ชม โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างจากนักศึกษาที่มีความสามารถทางด้านนาฏยศิลป์ไทย จำนวน 16 คน ทดลองสร้างสรรค์การขึ้นลอยแบบคู่ และการขึ้นลอยแบบกลุ่ม โดยใช้แนวทางหลักวิธีการขึ้นลอยแบบดั้งเดิมโดยออกแบบท่าทางและจัดรูปทรงใหม่จำนวน 8 แบบ วิธีการออกแบบเขียนภาพร่างแล้วนำไปทดลองกับกลุ่มตัวอย่างจากนั้นนำไปทดสอบการถ่ายเทน้ำหนักด้วยเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ และนำเสนอให้กับผู้เชี่ยวชาญด้านนาฏศิลป์ไทย มีมติเห็นชอบการขึ้นลอยแบบคู่ 2 แบบ และการขึ้นลอยแบบกลุ่ม 2 แบบ ด้วยเหตุผลทางด้านขนบจารีต เครื่องแต่งกาย เครื่องประดับ อาวุธ บุคลิกของตัวละครและสุนทรียทางด้านนาฏยศิลป์ไทย การขึ้นลอยในการแสดงโขนถือเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญ การทดลองหรือพัฒนาสร้างสรรค์จำเป็นต้องใช้ระยะเวลาเพื่อให้เกิดการยอมรับ ทั้งนี้ เพื่อเป็นการบูรณาการองค์ความรู้สาขานาฏยศิลป์ไทยเข้ากับศาสตร์สาขาอื่นๆ และเผยแพร่องค์ความรู้ในเชิงวิชาการ สามารถนำไปใช้ในการแสดงอันจะเป็นประโยชน์แก่วงการศิลปะและสาธารณชนในวงกว้าง เป็นการทดลองสร้างสรรค์และพัฒนารูปแบบนาฏยศิลป์ไทยในลักษณะอื่น ๆ ต่อไป
