อุปสงค์ต่อบุตร : การเปลี่ยนแปลงในช่วงทศวรรษ

Abstract

งานวิจัยนี้ประสงค์จะทดสอบการประยุกต์ทฤษฎีเศรษฐสาสตร์ครัวเรือนใหม่ในการอธิบายพฤติกรรมการเจริญพันธุ์ของสตรีไทยอีกครั้งหนึ่ง ในขณะเดียวกันก็ได้ศึกษาด้วยว่าการเปลี่ยนแปลงภาวะเจริญพันธุ์ของสตรีไทยที่ได้ลดลงอย่างมากในช่วงระยะเวลา 10 ปีระหว่าง 2512-2522 นั้นเป็นผลจากการเปลี่ยนแปลงในอิทธิพลของปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดพฤติกรรมการเจริญพันธุ์เอง โดยเฉพาะปัจจัยทางเศรษฐกิจนั้นหรือไม่และอย่างไร การวิจัยได้ใช้ข้อมูลจากการสำรวจภาวะเจริญพันธุ์ ภาวการณ์ตาย และการวางแผนครอบครัวในปี 2522 เป็นหลักในการวิเคราะห์พฤติกรรมการเจริญพันธุ์ในปี 2522 และเปรียบเทียบกับผลการวิเคราะห์พฤติกรรมการเจริญพันธุ์จากข้อมูลปี 2512-2513 และ 2514-2515 ที่ได้วิจัยและเผยแพร่ผลการวิจัยนั้นไว้แต่เดิมแล้ว ซึ่งเรียกได้ว่าเป็นการวิเคราะห์เปรียบเทียบสถิตโดยวิธีการวิเคราะห์ถดถอยประกอบกับการวิเคราะห์เส้นทาง ผลการวิจัยครั้งนี้ปรากฏชัดว่าในช่วงระยะเวลา 10 ปีนั้น ครอบครัวไทยได้คำนึงถึงการเลือกทดแทนกันระหว่างจำนวนบุตรกับคุณภาพของบุตรอย่างชัดเจน ทั้งนี้โดยปรับพฤติกรรมที่จะเลือกมีบุตรน้อยคนลง และเลือกที่จะให้บุตรแต่ละคนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ส่วนปัจจัยเศรษฐกิจอื่น ๆ ยังคงมีบทบาทต่อพฤติกรรมการเจริญพันธุ์เหมือนเดิม