Abstract:
บ่อน้ำเป็นระบบนิเวศแหล่งน้ำ (aquatic ecosystem) ที่มีการสร้างโดยมนุษย์ เป็นแหล่งอาศัยของแมลงน้ำหลายชนิดรวมทั้งเป็นเพาะพันธุ์ที่สำคัญของยุงที่เป็นศัตรูทางการแพทย์ต่อมนุษย์ซึ่งทำให้มีการใช้สารฆ่าแมลงในการควบคุมมีผลต่อสิ่งมีชีวิตอื่นที่ไม่ใช่เป้าหมาย การจัดการแหล่งน้ำที่เหมาะสมจะช่วยในการใช้ศัตรูธรรมชาติมาควบคุมยุงได้ ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาแบบจำลองระบบนิเวศหรือ mesocosm แหล่งน้ำขนาด 66 ลิตร ที่เป็นแหล่งเพาะพันธุ์สำคัญของยุง โดยมีปัจจัยที่แตกต่างในแต่ละชุดการทดลองคือ ผู้ผลิต (สาหร่ายหางกระรอก) และผู้ล่า (ปลาหางนกยูง) เพื่อเปรียบเทียบสังคมของแมลงน้ำระหว่าง มกราคม-มีนาคม พ.ศ.2563 ในพื้นที่เมือง ผลการศึกษาพบว่ามีแมลงน้ำทั้งหมดจาก 4 อันดับ 9 วงศ์ 9 ชนิด วงศ์ที่มีจำนวนตัวมากที่คือ Chironomidae ที่ 94 ตัว/mesocosm คิดเป็น 40.8% ของแมลงน้ำทั้งหมด พบจำนวนตัวของแมลงน้ำมากที่สุดในกลุ่มควบคุม (1,133 ตัว จาก 3,682 ตัว) และพบลูกน้ำยุงมากที่สุดในชุดที่มีทั้งผู้ผลิตและผู้ล่า (15.5 ตัว/mesocosm)ในขณะที่ชุดผู้ล่ามีลูกน้ำยุงน้อยที่สุด (2.5 ตัว/mesocosm) ชุดที่มีทั้งผู้ผลิตและผู้ล่ามีดัชนีความหลากหลายของแชนนอน-ไวเนอร์สูงที่สุดที่ 1.700 ส่วนชุดควบคุมมีค่าน้อยที่สุดที่ 1.416 ผลจากการศึกษานี้สรุปได้ว่าองค์ประกอบในระบบนิเวศคือปัจจัยของผู้ผลิตและผู้ล่ามีผลต่อสังคมแมลงน้ำทั้งด้านความหลากหลายและความชุกชุม ดังนั้นการจัดการปัจจัยผู้ผลิตและผู้ล่าในแหล่งน้ำให้เหมาะสมจึงสามารถช่วยการควบคุมจำนวนของยุงและรักษาสมดุลของระบบนิเวศแหล่งน้ำให้ยั่งยืนต่อไป
