นวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนตามแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) กรอบแนวคิดเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนและสมรรถนะผู้นำในอนาคต 2) สภาพที่พึงประสงค์ของเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนตามแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต และ 3) ออกแบบนวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนตามแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมวิธีพหุระยะ เก็บข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ประชากรคือ โรงเรียนมัธยมศึกษาและประถมศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตัวอย่างจำนวน 481 โรงเรียน ผู้ให้ข้อมูลเชิงปริมาณ ประกอบด้วย ผู้อำนวยการโรงเรียนและรองผู้อำนวยการโรงเรียน จำนวน 692 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบประเมินกรอบแนวคิดในการวิจัย 2) แบบสอบถามที่พึงประสงค์ 3) แบบสัมภาษณ์แนวปฏิบัติที่ดี 4) แบบประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของร่างนวัตกรรม สถิติที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) กรอบแนวคิดเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียน ประกอบด้วย (1) โปรแกรมการพัฒนา 3 โปรแกรม ได้แก่ (1.1) โปรแกรมการพัฒนาก่อนการปฏิบัติงาน (1.2) โปรแกรมการพัฒนาเมื่อเริ่มปฏิบัติงาน และ (1.3) โปรแกรมการพัฒนาขณะปฏิบัติงาน (2) รูปแบบและวิธีการพัฒนา 3 รูปแบบ ได้แก่ (2.1) การพัฒนาระหว่างเวลาปฏิบัติงาน (2.2) การพัฒนานอกเวลาปฏิบัติงาน (2.3) การพัฒนาแบบผสมผสาน70:20:10 กรอบแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต ประกอบด้วย 12 สมรรถนะ ได้แก่ (1) การบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ (2) การสื่อสารอย่างชัดเจน (3) การมีวิสัยทัศน์ (4) การขับเคลื่อนนวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลง (5) การเรียนรู้สิ่งใหม่อย่างฉับไว (6) การปรับตัวและยืดหยุ่น (7) การยอมรับความแตกต่างและความหลากหลาย (8) การสร้างเครือข่ายและความร่วมมือ (9) การสร้างแรงบันดาลใจและความผูกพัน (10) การพัฒนาผู้มีศักยภาพสูงสำหรับอนาคต (11) ความฉลาดรู้ทางดิจิทัล และ(12) ความซื่อสัตย์สุจริต 2) สภาพที่พึงประสงค์ของเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนตามแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต ประกอบด้วย 2.1) โปรแกรมการพัฒนา 3 โปรแกรม (1) โปรแกรมการพัฒนาก่อนการปฏิบัติงาน ควรมุ่งเน้น 5 สมรรถนะ คือ การมีวิสัยท้ศน์ การบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ ความซื่อสัตย์สุจริต ความฉลาดรู้ทางดิจิทัล และ การสร้างเครือข่ายและความร่วมมือ (2) โปรแกรมการพัฒนาเมื่อเริ่มปฏิบัติงาน ควรมุ่งเน้น 5 สมรรถนะ คือ การเรียนรู้สิ่งใหม่อย่างฉับไว การปรับตัวและยืดหยุ่น การสร้างเครือข่ายและความร่วมมือ การยอมรับความแตกต่างและความหลากหลาย และ การสื่อสารอย่างชัดเจน (3) โปรแกรมการพัฒนาขณะปฏิบัติงาน ควรมุ่งเน้น 5 สมรรถนะ คือ การบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ การมีวิสัยทัศน์ การขับเคลื่อนนวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลง การสร้างเครือข่ายและความร่วมมือ และ การสื่อสารอย่างชัดเจน 2.2) รูปแบบการพัฒนาที่พึงประสงค์มากที่สุด คือ การพัฒนาแบบผสมผสาน 70:20:10 แบบออนไลน์และแบบออฟไลน์ 2.3) วิธีการพัฒนาที่พึงประสงค์แบบออนไลน์ 5 อันดับแรก คือ การเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้ผ่านสื่อดิจิทัล เครือข่ายออนไลน์ ชุมชนการเรียนรู้วิชาชีพออนไลน์ การฝึกอบรมเสมือนจริง และวิธีพัฒนาแบบออฟไลน์ 5 อันดับแรกคือ การสอนแนะ การสัมมนาเชิงปฏิบัติการ ชุมชนการเรียนรู้วิชาชีพ การมอบหมายโครงการ เครือข่ายการเรียนรู้ 3) นวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาผู้บริหารโรงเรียนตามแนวคิดสมรรถนะผู้นำในอนาคต คือ “นวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาสามชั้นของผู้บริหารโรงเรียนตามโปรไฟล์และระดับสมรรถนะผู้นำในอนาคต” ประกอบด้วย 2 นวัตกรรมย่อย คือ (1) นวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาสามชั้นของผู้อำนวยการโรงเรียน 3 โปรแกรม 6 โมดูล ตามโปรไฟล์และระดับสมรรถนะผู้นำในอนาคต (2) นวัตกรรมเส้นทางการพัฒนาสามชั้นของรองผู้อำนวยการโรงเรียน 3 โปรแกรม 6 โมดูล ตามโปรไฟล์และระดับสมรรถนะผู้นำในอนาคต