กลยุทธ์การบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทน: พลังของความใฝ่ฝันและความบากบั่นพากเพียร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากรอบแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ และการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษา 2) วิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคามของการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ และ 3) พัฒนากลยุทธ์การบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมวิธีพหุระยะ (Multiphase Mixed Method Research) เก็บข้อมูลเชิงปริมาณ (Quantitative Data Collect) ร่วมกับเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ (Qualitative Data Collection) กลุ่มตัวอย่าง คือ โรงเรียนมัธยมศึกษาในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 272 โรงเรียนทั่วประเทศ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบประเมินความเหมาะสมของกรอบแนวคิด แบบสอบถามสภาพปัจจุบันและสภาพที่พึงประสงค์ของการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ และแบบประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของร่างกลยุทธ์การบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงบรรยาย คือ ร้อยละ ความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าดัชนีความต้องการจำเป็น (PNIModified) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. กรอบแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ ประกอบด้วย 4 คุณลักษณะ คือ 1) คุณลักษณะด้านความสนใจ (Interest) 2) คุณลักษณะด้านการฝึกฝน (Practice) 3) คุณลักษณะด้านความมุ่งมั่นต่อเป้าหมาย (Purpose) และ 4) คุณลักษณะด้านความมุ่งหวัง (Hope) กรอบแนวคิดการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษา ประกอบด้วย การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา การจัดกระบวนการเรียนรู้ การวัดผลประเมินผล และการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ 2. จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และภาวะคุกคามของการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ พบว่า การบริหารงานวิชาการ จุดแข็งคือ การพัฒนาแหล่งเรียนรู้ การจัดกระบวนการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผล ตามลำดับ จุดอ่อนคือ การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา เมื่อพิจารณาคุณลักษณะความกล้าหาญอดทนฯ พบว่า จุดแข็งคือ ด้านคุณลักษณะด้านความมุ่งมั่นต่อเป้าหมาย (Purpose) และคุณลักษณะด้านการฝึกฝน (Practice) จุดอ่อนคือ ด้านคุณลักษณะด้านความสนใจ (Interest) และคุณลักษณะด้านความมุ่งหวัง (Hope) โอกาสที่เอื้อในการบริหารวิชาการ คือ เทคโนโลยี และสภาพสังคม ภาวะคุกคามคือ การเมืองและนโยบายของรัฐ และสภาพเศรษฐกิจ 3. กลยุทธ์หลักการบริหารวิชาการโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความ กล้าหาญอดทนฯ ประกอบด้วย 3 กลยุทธ์หลักคือ 1) ปรับปรุงหลักสูตรของโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ ประกอบด้วย 2 กลยุทธ์รอง คือ 1.1) กำหนดให้คุณลักษณะด้านความมุ่งหวัง (Hope) เป็นอัตลักษณ์ของผู้เรียน 1.2) เพิ่มเป้าหมายการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความสนใจ (Interest) และความมุ่งหวัง (Hope) 2) พัฒนาการจัดกระบวนการเรียนรู้และแหล่งเรียนรู้ของโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ ประกอบด้วย 2 กลยุทธ์รอง คือ 2.1) ส่งเสริมกิจกรรมการเรียนรู้และแหล่งเรียนรู้เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณลักษณะด้านความสนใจ (Interest) 2.2) เสริมสร้างกิจกรรมการเรียนรู้และแหล่งการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณลักษณะด้านความมุ่งหวัง (Hope) และคุณลักษณะด้านความมุ่งมั่นต่อเป้าหมาย (Purpose) และ 3) พลิกโฉมการวัดและประเมินผลเพื่อพัฒนาผู้เรียนของโรงเรียนมัธยมศึกษาตามแนวคิดความกล้าหาญอดทนฯ ประกอบด้วย 2 กลยุทธ์รอง คือ 3.1) สร้างและพัฒนาเกณฑ์การวัดและประเมินเพื่อพัฒนาผู้เรียน โดยให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการประเมินตนเองและประเมินเพื่อนเกี่ยวกับคุณลักษณะด้านความสนใจ (Interest) และคุณลักษณะด้านความมุ่งหวัง (Hope) 3.2) ออกแบบวิธีการและเครื่องมือที่ใช้ในการวัดและประเมินผล เพื่อส่งเสริมผู้เรียนให้มีคุณลักษณะด้านความมุ่งมั่นต่อเป้าหมาย (Purpose)