อนาคตภาพการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาและวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (Environmental Analysis) ทั้งภายในและภายนอกของมหาวิทยาลัยราชภัฏในปัจจุบัน เพื่อศึกษาและวิเคราะห์สถานการณ์ที่มีแนวโน้มที่จะเกิดขึ้นและมีผลกระทบต่อการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏในอนาคต เพื่อสร้างและนำเสนออนาคตภาพการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏ ในรูปแบบวงล้ออนาคต และเพื่อนำเสนอข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ในการนำอนาคตภาพการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏ ในรูปแบบวงล้ออนาคตไปใช้เป็นแนวทางในการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้ทรงคุณวุฒิทางการอุดมศึกษา 3 คน กรรมการสภามหาวิทยาลัยราชภัฏ 6 คน ผู้บริหารระดับอธิการบดีของมหาวิทยาลัยราชภัฏ 6 คน ผู้นำชุมชน 6 คน ผู้ใช้บัณฑิต 6 คน คณาจารย์และบุคลากรในมหาวิทยาลัยราชภัฏ 60 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบวิเคราะห์เอกสาร แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ และแบบประเมินความเหมาะสมของร่างอนาคตภาพการเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏในรูปแบบวงล้ออนาคต การวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา จัดทำตารางความถี่ การหาค่ามัธยฐาน และค่าพิสัยระหว่างควอไทล์ ผลการวิจัยสรุปดังนี้ 1. สภาพแวดล้อมของมหาวิทยาลัยราชภัฏมีทั้งสิ้น 5 ด้าน คือ ด้านมาตรฐานการอุดมศึกษา ด้านการผลิตและพัฒนาครู ด้านการพัฒนาท้องถิ่น ด้านการยกระดับคุณภาพการศึกษา และด้านการพัฒนาระบบบริหาร พบว่า จุดแข็ง คือ มหาวิทยาลัยราชภัฏมีความใกล้ชิดกับชุมชน มีความรอบรู้ในท้องถิ่น มีเครือข่าย 38 แห่งทั่วประเทศ มีทรัพยากรเพียงพอต่อการดำเนินงาน มีนโยบายและพันธกิจชัดเจน จุดอ่อน คือ ประเด็นเครือข่ายความร่วมมือในแต่ละด้าน ยังไม่เข้มแข็ง ทำให้การเชื่อมโยงข้อมูลยังไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอในการที่จะนำข้อมูลมาพัฒนาการดำเนินงานในแต่ละด้าน โอกาส คือ การให้การสนับสนุนในระดับนโยบาย โดยการกำหนดเป้าการพัฒนาที่ชัดเจน การสนับสนุนงบประมาณจากภาครัฐ การทำงานในลักษณะเครือข่ายของมหาวิทยาลัยราชภัฏ ผ่านที่ประชุมอธิการบดี อุปสรรค คือ จำนวนผู้เรียนลดลง ต้นทุนการจัดการศึกษาสูงขึ้น และเกณฑ์มาตรฐาน กฎระเบียบ ข้อบังคับ และขั้นตอนการดำเนินงานที่ไม่ยืดหยุ่น 2. การเปลี่ยนผ่านของมหาวิทยาลัยราชภัฏ มี 5 ด้าน ดังกล่าวมาแล้ว ดังแสดงอยู่ในวงล้อระดับที่ 1 และพบว่าแนวทางการเปลี่ยนผ่านร่วมของทั้ง 5 ด้าน จำนวน 3 การเปลี่ยนผ่าน คือ มีระบบฐานข้อมูลของท้องถิ่น สร้างเครือข่ายความร่วมมือที่ยั่งยืน ต่อยอดองค์ความรู้ของท้องถิ่น และมีแนวทางการเปลี่ยนผ่านเฉพาะด้าน 4 การเปลี่ยนผ่าน คือ การกำหนดความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน มีพันธกิจตอบสนองทุกช่วงวัย พัฒนาคณาจารย์ และปฏิรูประบบบริหารโดยจะแสดงอยู่ในวงล้อระดับที่ 2 โดยจะเสนอแนวทางการเปลี่ยนผ่านในวงล้อระดับที่ 3 3. ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย แบ่งออกเป็น 3 ระดับ คือ (1) ระดับสถาบัน คือ นำวงล้ออนาคตไปใช้เป็นกรอบในการกำหนดความเชี่ยวชาญเฉพาะของแต่ละสถาบัน เป็นกรอบแนวคิดหลัก และใช้เป็นพื้นฐานในการกำหนดนโยบาย ระบบ กลไกและแนวทางการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยราชภัฏในยุคของการเปลี่ยนผ่าน โดยการปรับเปลี่ยนกรอบแนวคิดของบุคลากร (Mindset) ให้มีความพร้อมต่อการเปลี่ยนผ่าน ทั้งนี้ การเปลี่ยนผ่านในแต่ละด้านนั้น สามารถดำเนินการไปพร้อมๆ กันได้ เนื่องจากการดำเนินงานของสถาบันอุดมศึกษา จำเป็นที่จะต้องขับเคลื่อนทุกพันธกิจ และยุทธศาสตร์ให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน และสอดคล้องกัน ทั้งนี้จะต้องคำนึงถึงศักยภาพ ความพร้อม และบริบทของตนเองด้วย (2) ระดับคณะ คือ แต่ละคณะกำหนดจุดเน้นที่เชี่ยวชาญ โดยยึดจุดเน้นหลักในระดับสถาบันเป็นแกน สร้างความร่วมมือข้ามศาสตร์สาขา เพื่อบูรณาการองค์ความรู้ ทรัพยากร และความเชี่ยวชาญของแต่ละคณะร่วมกัน รวมทั้งร่วมกันสร้างเครือข่ายกับ ภาครัฐ เอกชน ผู้ประกอบการ โรงเรียน ท้องถิ่น และปราชญ์ชาวบ้าน เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้และนำเอาองค์ความรู้จากหลากหลายภาคส่วนเข้ามาบูรณาการกับการดำเนินงานตามพันธกิจ และการสร้างฐานข้อมูลท้องถิ่นที่มีประสิทธิภาพ เพื่อเป็นฐานในการกำหนดนโยบายการดำเนินงานตามพันธกิจต่อไป และ (3) ระดับบุคคล คือ คณาจารย์และบุคลากร ต้องเปลี่ยนกรอบแนวคิด ให้มีความยืดหยุ่น และตอบสนองต่อความเปลี่ยนแปลงให้มากขึ้น ให้ความร่วมมือกันข้ามศาสตร์ สาขา เพื่อบูรณาการและแลกเปลี่ยนเรียนรู้แนวทางการดำเนินงาน และองค์ความรู้ระหว่างกัน และกำหนดจุดเน้นของแต่ละบุคคลตามความถนัด เพื่อจัดสรรกำลังคนให้เหมาะสมกับพันธกิจที่จะได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบต่อไป