ความคุ้มกันของผู้นำรัฐกับอาชญากรรมระหว่างประเทศ : ศึกษากรณีคดีพลเอกออกุสโต ปิโนเช่

Abstract

อาชญากรรมระหว่างประเทศนั้น เป็นการกระทำความผิดอาญาอย่างร้ายแรง และส่งผลกระทบต่อสังคมระหว่างประเทศโดยรวม กฎหมายระหว่างประเทศจึงได้กำหนดให้รัฐต่างๆ ในสังคมระหว่างประเทศมีพันธกรณี ทั้งตามกฎหมายจารีตประเพณีระหว่างประเทศ และตามข้อตกลงระหว่างประเทศ โดยรัฐสามารถใช้ดุลอาณาของรัฐตามหลักสากล ในการดำเนินคดีและลงโทษผู้กระทำอาชญากรรมนั้นได้ แม้รัฐนั้นจะไม่มีจุดเกาะเกี่ยวใดกับการกระทำอาชญากรรมนั้นเลย และยังสามารถดำเนินการส่งตัวผู้กระทำอาชญากรรมนั้น ข้ามแดนไปยังรัฐอื่นที่ประสงค์ จะดำเนินคดีกับผู้กระทำอาชญากรรมนั้นได้ ไม่ว่าผู้กระทำอาชญากรรมนั้นจะเป็นผู้นำรัฐก็ตาม ตามหลัก Aut Dedere Aut Judicare แต่เนื่องจากผู้นำรัฐนั้นได้รับการยอมรับว่า เป็นบุคคลที่มีลักษณะพิเศษและได้รับความคุ้มกัน จากการใช้ดุลอาณาของรัฐอื่น ในฐานะที่เป็นอธิปัตย์ตามหลักเกณฑ์ของกฎหมายระหว่างประเทศ หลักความคุ้มกันของผู้นำรัฐนี้ จึงเป็นอุปสรรคที่สำคัญประการหนึ่ง ที่ทำให้ไม่สามารถนำตัวผู้นำรัฐมาดำเนินคดีและลงโทษ ในการกระทำอาชญากรรมระหว่างประเทศได้ นอกเหนือจากปัญหาที่เกิดจากการขาดหรือความไม่เพียงพอ ของบทบัญญัติของกฎหมายภายใน ปัญหาการแทรกแซงทางการเมือง และปัญหาที่เกิดจากประสิทธิภาพของกระบวนการยุติธรรมภายในรัฐ เนื่องจากไม่มีความชัดเจนเพียงพอ ดังเช่นในกรณีการดำเนินคดีกับพลเอกออกุสโต ปิโนเช่ อดีตผู้นำของประเทศชิลีโดยศาลภายในของรัฐต่างๆ อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าหลักความคุ้มกันของผู้นำรัฐ เกี่ยวกับอาชญากรรมระหว่างประเทศนั้น จะมีความชัดเจนมากขึ้นในปัจจุบัน โดยผลของธรรมนูญศาลอาญาระหว่างประเทศนั้น ความชัดเจนนี้คงมีแต่เพียงเฉพาะกรณีของอาชญากรรมรุกราย อาชญากรรมสงคราม อาชญากรรมต่อมนุษยชาติ และอาชญากรรมฆ่าล้างเผ่าพันธุ์เท่านั้น ไม่รวมถึงกรณีอาชญากรรมข้ามชาติด้วย หลักความคุ้มกันของผู้นำรัฐจึงยังคงเป็นปัญหา สำหรับการดำเนินดคีกับผู้นำรัฐอยู่ต่อไป ซึ่งในการศึกษาวิจัยนี้จะได้เสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เป็นอุปสรรคในการนำตัวผู้นำรัฐมาดำเนินคดีและลงโทษ ดังที่กล่าวมาข้างต้น เพื่อให้สามารถนำตัวผู้นำรัฐ ที่กระทำอาชญากรรมระหว่างประเทศ มาดำเนินคดีและลงโทษได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะส่งผลให้การปราบปรามอาชญากรรมระหว่างประเทศ เป็นไปอย่างมีประสิทธิผลสมบูรณ์ยิ่งขึ้น