บทบาทของพรมแดนต่อการค้าของไทยกับประเทศในกลุ่มอาเซียน

Abstract

ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกในข้อตกลงเขตการค้าเสรีอาเซียนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 แต่มูลค่าการค้าของประเทศไทยกับประเทศสมาชิกในเขตการค้าเสรีอาเซียนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 จนถึง พ.ศ. 2547 เพิ่มขึ้นในอัตราไม่สูงมากและมีมูลค่าโดยเฉลี่ยเพียง 19 เปอร์เซ็นต์ของมูลค่าการค้าระหว่างประเทศทั้งหมดของไทย การศึกษานี้ศึกษาปัจจัยที่กำหนดการค้าภายในภูมิภาคอาเซียนเพื่อวิเคราะห์ลักษณะการค้าภายในภูมิภาคเปรียบเทียบกับการค้ากับประเทศคู่ค้าที่สำคัญ ทั้งนี้การศึกษาเน้นปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับระดับการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ระยะทางระหว่างประเทศ และความสำคัญของการมีพรมแดนที่ติดต่อกัน การศึกษาได้ประยุกต์แบบจำลอง Gravity Model มาใช้ในการศึกษาโดยใช้ข้อมูลของประเทศที่เป็นสมาชิกเขตการค้าเสรีอาเซียนทั้ง 10 ประเทศรวมทั้งสหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น และจีน โดยใช้ระยะเวลาในการศึกษาตั้งแต่ปี 2541-2547 และในการศึกษายังได้ขยายไปถึงการวิเคราะห์ผลของพรมแดน (Border Effect) ที่มีต่อการค้าภายในประเทศไทยเปรียบเทียบกับการค้ากับประเทศที่มีพรมแดนติดต่อกันอีกด้วยโดยการศึกษาแยกออกเป็นในระดับภาพรวมของประเทศและในระดับอุตสาหกรรมที่แบ่งตาม ISIC 4 หลัก ผลของการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่กำหนดการค้าภายในภูมิภาคอาเซียน ประกอบไปด้วยรายได้ของประเทศผู้ส่งออก รายได้ของประเทศผู้นำเข้า ระยะทางระหว่างประเทศ ความห่างไกลของประเทศผู้ส่งออก การเข้าเป็นสมาชิกกลุ่มการค้าเสรีอาเซียน ลักษณะภูมิประเทศที่ไม่มีทางออกทางทะเล ลักษณะของภูมิประเทศที่เป็นเกาะ และลักษณะของการใช้สกุลเงินตราร่วมกัน การศึกษาผลของพรมแดนของประเทศไทยในระดับภาพรวมของประเทศ พบว่าการค้าภายในประเทศมีขนาดมากกว่าการค้าระหว่างไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน 5.57 เท่า และผลการศึกษาในระดับรายอุตสาหกรรม พบว่าผลของพรมแดนที่มีขนาดที่แตกต่างกันออกไปตามลักษณะของอุตสาหกรรม ซึ่งเรียงลำดับได้โดยอุตสาหกรรมที่ผลของพรมแดนที่มีขนาดใหญ่คือ อุตสาหกรรมการผลิตรถยนต์และวัสดุก่อสร้าง ในขณะที่อุตสาหกรรมที่ผลของพรมแดนมีขนาดเล็กคือ อุตสาหกรรมการผลิตเครื่องนุ่งห่มและการผลิตถังรถยนต์