Abstract:
กระบวนการยุติธรรมทางอาญาชั้นสอบสวนและฟ้องร้อง หรือขั้นตอนก่อนการพิจารณาของศาล เป็นการใช้อำนาจของรัฐที่กระทบกระเทือนต่อสิทธิและเสรีภาพของบุคคล อันได้แก่ การตรวจค้น การจับ การควบคุม การกักขัง การปล่อยชั่วคราว และการฟ้องร้องต่อศาล แม้ว่ารัฐมีอำนาจกระทำได้ แต่รัฐจะต้องกระทำตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้ และกระทำเท่าที่จำเป็นเท่านั้น หากไม่มีเหตุจำเป็นตามที่บัญญัติไว้แล้ว รัฐจะกระทำไม่ได้ หลักเกณฑ์ดังกล่าวเมื่อศึกษาเปรียบเทียบระหว่างประเทศไทยและประเทศลาว ซึ่งใช้ระบบประมวลกฎหมายเหมือนกันแล้ว จะพบว่ามีความแตกต่างกันในบางอย่าง ทางวิวัฒนาการ แนวความคิด ทฤษฎี และรูปแบบของกระบวนการทางอาญา คือ ประเทศลาวมีแนวโน้มไปทางทฤษฎี THE CRIME CONTROL MODEL เป็นการยึดถือหรือมุ่งที่การควบคุม และปราบปรามอาชญากรรมเป็นสำคัญ โดยเน้นไปที่ประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฎหมาย ต้องการความเด็ดขาด รวดเร็ว เป็นส่วนใหญ่ โดยมีอัยการและศาลเป็นผู้มีอำนาจในการออกหมายอาญา ส่วนประเทศไทยมีแนวโน้มไปทางทฤษฎี The due process model คือ เน้นหนักที่การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของบุคคล มุ่งให้ขั้นตอนของกระบวนการเป็นไปด้วยความเป็นธรรมและถูกต้อง โดยมีองค์กรตุลาการมีอำนาจในการออกหมายอาญา วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ผู้เขียนมุ่งศึกษาถึงวิวัฒนาการ แนวความคิด ทฤษฎี และหลักเกณฑ์ในชั้นสอบสวนฟ้องร้อง หรือขั้นตอนก่อนการพิจารณาของศาล ทั้งในเรื่องการค้น การจับ การควบคุม การกักขัง การปล่อยชั่วคราว ตลอดถึงการฟ้องร้อง ตามหลักรัฐธรรมนูญและประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ตลอดถึงแนวทางปรับปรุงแก้ไขบทบัญญัติแห่งกฎหมาย โดยการศึกษาเปรียบเทียบและชี้ข้อดีของประเทศไทยและลาว เพื่อให้เกิดพัฒนาการในทางปฏิบัติได้อย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพต่อไป
