Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาหลักเกณฑ์การพิจารณาการให้ความคุ้มครองส่วนประกอบของสินค้าหรือบริการ (Trade dress) ของต่างประเทศ และนำมาเปรียบเทียบกับบทบัญญัติที่บังคับใช้อยู่ของไทยเพื่อนำมาใช้เป็นเกณฑ์ในการแก้ไขกฎหมายไทยที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่า หลักเกณฑ์การให้ความคุ้มครองส่วนประกอบของสินค้าหรือบริการของต่างประเทศนั้นได้มีการให้ความคุ้มครองไว้ในกฎหมายเครื่องหมายการค้า ทั้งที่มีการบัญญัติไว้โดยตรงในกฎหมายและโดยการตีความของศาลยุติธรรม ไม่ว่าการให้ความคุ้มครองส่วนประกอบดังกล่าวจะอาศัยวิธีการใด คุณลักษณะประการหนึ่งที่ส่วนประกอบของสินค้าหรือบริการต้องพึงมีเพื่อแสดงถึงการทำหน้าที่ของการเป็นเครื่องหมายการค้าก็คือ การมีคุณลักษณะบ่งเฉพาะ และนอกจากการมีคุณลักษณะบ่งเฉพาะแล้ว ในหลักเกณฑ์การให้ความคุ้มครองส่วนประกอบของสินค้าหรือบริการของต่างประเทศยังให้มีการคำนึงถึงคุณลักษณะด้านประโยชน์ใช้สอยของส่วนประกอบนั้นด้วยเพราะคุณลักษณะนี้มีผลกระทบต่อโอกาสในการแข่งขันในตลาดการค้าของผู้ประกอบการรายอื่น สำหรับประเทศไทย พบว่าส่วนประกอบของสินค้าหรือบริการสามารถได้รับความคุ้มครองภายใต้กฎหมายหลายฉบับ เช่น พระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. 2534 (แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543) พระราชบัญญัติสิทธิบัตร พ.ศ. 2522 (แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2542) พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 เป็นต้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่าส่วนประกอบนั้นได้มีคุณสมบัติตามที่กฎหมายนั้นๆ ประสงค์จะให้ความคุ้มครองหรือไม่ ในส่วนของพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. 2534 (แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543) ได้มีการให้ความคุ้มครองส่วนประกอบของสินค้าประเภทกลุ่มของสีและรูปร่างหรือรูปทรงของวัตถุไว้ แต่ไม่ปรากฎว่าได้มีการบัญญัติให้มีการพิจารณาเรื่องลักษณะประโยชน์ใช้สอยของส่วนประกอบประเภทดังกล่าวไว้ต่างหากนอกเหนือไปจากลักษณะบ่งเฉพาะ ดังนั้น ประเทศไทยจึงควรมีการแก้ไขพระราชบัญญัติเครื่องหมายการค้า พ.ศ. 2534 (แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2543) ให้มีการขยายความคุ้มครองรวมไปถึงเรื่องการไม่มีลักษณะการใช้สอยของรูปร่างหรือรูปทรงของวัตถุด้วย โดยให้มีการแก้ไขคำนิยามคำว่า "เครื่องหมาย" เสียใหม่เพื่อเอื้อประโยชน์ต่อการคุ้มครองส่วนประกอบอื่นของสินค้าหรือบริการที่มีอยู่ในปัจจุบันและที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตด้วย
