ความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่เกิดจากการใช้น้ำมันเครื่องอย่างไม่มีประสิทธิภาพ

Abstract

การขยายตัวอย่างรวดเร็วของเศรษฐกิจไทยในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมานั้น ทำให้ปริมาณของรถยนต์ส่วนบุคคลเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ปริมาณการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงและน้ำมันเครื่องเพิ่มสูงขึ้นตามไปด้วย หากพิจารณาเฉพาะในเรื่องของน้ำมันเครื่องเพียงอย่างเดียวนั้น พบว่าพฤติกรรมและความเชื่อของผู้ใช้รถยนต์โดยทั่วไป ยังคงไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงให้ทันกับเทคโนโลยีของน้ำมันเครื่องสมัยใหม่ ก่อให้เกิดปัญหาการใช้น้ำมันเครื่องอย่างสิ้นเปลืองเกินความจำเป็น เนื่องจากผู้ใช้รถยนต์เปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่องเร็วกว่าอายุการใช้งานที่แท้จริงของน้ำมันเครื่องแต่ละประเภทค่อนข้างมาก เป็นการสูญเสียทั้งในเชิงเศรษฐกิจและในเชิงสิ่งแวดล้อม วัตถุประสงค์หลักของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ คือ การวิเคราะห์มูลค่าของความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้น จากการใช้น้ำมันเครื่องอย่างไม่มีประสิทธิภาพของผู้ใช้รถยนต์ในประเทศไทย ในช่วงปี 2543-2544 โดยการนำข้อมูลต่างๆ ซึ่งเป็นปัจจัยกำหนดอุปสงค์และอุปทานของน้ำมันเครื่องที่มีจำหน่ายในประเทศไทย ระหว่างปี 2539-2544 มาทำการวิเคราะห์การถดถอย (Regression Analysis) เพื่อศึกษาว่าปัจจัยใดบ้างที่มีส่วนสำคัญ ในการกำหนดอุปสงค์และอุปทานของน้ำมันเครื่องในประเทศไทย นำอุปสงค์และอุปทานของน้ำมันเครื่องที่ได้จากการวิเคราะห์นั้น มาทำการวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลพฤติกรรมในการใช้น้ำมันเครื่องที่ได้จากการสำรวจจากผู้ใช้รถยนต์ส่วนบุคคลทั่วประเทศ เพื่อประเมินถึงมูลค่าของความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นกับประเทศว่ามีมูลค่ามากน้อยเพียงใด จากการใช้น้ำมันเครื่องอย่างไม่มีประสิทธิภาพดังกล่าว ผลการศึกษาชี้ว่าปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดอุปสงค์ของน้ำมันเครื่องอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ราคาน้ำมันเครื่อง ราคาของสินค้าชนิดอื่นๆ และปริมาณการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงประเภทเบนซิน ส่วนทางด้านอุปทานนั้น ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดอุปทานของน้ำมันเครื่องอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ปัจจัยทางด้านราคาน้ำมันเครื่อง และราคาส่งออกของน้ำมันเครื่อง และราคาส่งออกของน้ำมันเครื่อง การศึกษาอุปสงค์และอุปทานของน้ำมันเครื่อง ประกอบกับการศึกษาพฤติกรรมการใช้น้ำมันเครื่องของผู้ใช้รถยนต์นั้น ทำให้สามารถประเมินได้ว่าปริมาณของน้ำมันเครื่องรวมทุกชนิด ซึ่งมีการให้งานอย่างไม่มีประสิทธิภาพในปี 2543-2544 นั้น มีปริมาณสูงถึงกว่า 15 ล้านลิตรในแต่ละปี คิดเป็นมูลค่าของความสูญเสียทางเศรษฐกิจไม่ต่ำกว่าปีละ 2,700 ล้านบาท หากพิจารณาในแง่ของการค้าระหว่างเทศแล้ว อาจประเมินความสูญเสียในเชิงของดุลทางการค้าที่ประเทศต้องสูญเสียไป คิดเป็นมูลค่าประมาณปีละไม่ต่ำหว่า 500 ล้านบาท ซึ่งถือได้ว่าเป็นมูลค่าของความสูญเสียของชาติที่ไม่อาจจะมองข้ามหรือละเลยได้