การค้าสำเภาของไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

Abstract

ศึกษาวิจัยการค้าสำเภาของไทยในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ทั้งนี้เพื่อที่จะได้ทราบถึงบทบาทอันน่าจะส่งผลต่อการค้าสำเภาที่มีต่อสังคม เศรษฐกิจ และการปกครองของไทยในช่วงเวลานั้น สิ่งที่นำมาพิจารณาร่วมด้วยในการศึกษาวิเคระาห์เรื่องนี้ คือ ความเป็นมาของการค้าสำเภาก่อนสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ทั้งนี้เพื่อให้เห็นความต่อเนื่องกันของกิจการค้าประเภทนี้ซึ่งดำเนินมาเป็นระยะเวลานานแล้ว พร้อมกันนั้นก็ได้พิจารณาว่าสภาพสังคม เศรษฐกิจ และการปกครองของไทยในช่วงระยะเวลาดังกล่าวมีความสำคัญอย่างไรหรือไม่ต่อความเจริญก้าวหน้าของการค้าสำเภาทั้งของหลวงและของเอกชน กับทั้งศึกษานโยบายและวิธีดำเนินงาน รวมทั้งบทบาทของผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการค้าสำเภาในระยะนี้ด้วย ผลของการวิจัยพบว่า การค้าสำเภาโดยเฉพาะของหลวงให้ประโยชน์อย่างมหาศาลแก่ประเทศทั้งทางด้านสังคม เศรษฐกิจ และการปกครองทั้งทางตรงและทางอ้อม แม้กระนั้นการค้าสำเภาของหลวงจำเป็นต้องเลิกล้มไปหลังจากการทำสนธิสัญญาบาวริง ด้วยความจำเป็นทางสถานการณ์ทางการเมือง อย่างไรก็ดีการค้าทางเรือของเอกชนยังคงดำเนินอยู่ต่อมา ในทัศนะของผู้วิจัย การคมนาคมขนส่งทางเรือเป็นวิถีทางที่สะดวกและประหยัดทางหนึ่ง ซึ่งยังผลพลอยได้แก่ประเทศในสยามสงครามด้วย กล่าวคือ รัฐบาลสามารถใช้ทั้งเรือและกำลังคนเป็นกำลังสนับสนุนในการปฏิบัติการทางทหารได้โดยไม่ยากนัก ด้วยเหตุนี้การศึกษาวิจัยจึงน่าจะเป็นประโยชน์สำหรับเป็นแนวทางในการศึกษาค้นคว้าวิจัยการพัฒนาการค้าทางเรือของไทยในระยะเวลาต่อมา อย่างที่เรียกในปัจจุบันว่า "พาณิชย์นาวี"