ความเป็นโลกาภิวัตน์ของสื่อตะวันตกใน "สรรสาระ" นิตยสารรีดเดอร์ส ไดเจสท์ ฉบับภาษาไทย

Abstract

การวิจัยนี้ ใช้การวิจัยเอกสาร การวิเคราะห์เนื้อหา และสัมภาษณ์เจาะลึก เพื่อศึกษาลักษณะความเป็นโลกาภิวัตน์ของสื่อตะวันตก ในกรณีนิตยสารสรรสาระ ซึ่งเป็นนิตยสารรีดเดอร์ส ไดเจสท์ ฉบับภาษาไทย ว่ามีความสอดคล้องกับทฤษฎีโลกาภิวัตน์ทางวัฒนธรรม หรือทฤษฎีการครอบงำทางวัฒนธรรมมากกว่ากัน โดยศึกษาโครงสร้างองค์กร กระบวนการผลิต และกระบวนการกระจาย ตลอดจนเนื้อหาของนิตยสารสรรสาระ ตั้งแต่ฉบับเดือนเมษายน พ.ศ. 2539 ถึงฉบับเดือนมีนาคม 2545 ผลการวิจัยพบว่า 1. ในด้านทุนและการเงิน ความเป็นโลกาภิวัตน์ของนิตยสารสรรสาระมีลักษณะที่สอดคล้องกับทฤษฎีการครอบงำทางวัฒนธรรมมากกว่า คือ ความเป็นเจ้าของทุนและปัจจัยการผลิตเป็นของบริษัทแม่ และบริษัทข้ามชาติอื่นๆ เป็นหลัก และมีการแสวงหารายได้จากผู้อ่านและเจ้าของสินค้าท้องถิ่นเพื่อทำกำไรเพิ่ม 2. ด้านกระบวนการผลิต ความเป็นโลกาภิวัตน์ของนิตยสารสรรสาระมีลักษณะที่สอดคล้องกับทฤษฎีการครอบงำทางวัฒนธรรมมากกว่า คือ อำนาจในการกำหนดแบบแผนกระบวนการผลิต แหล่งที่มาของเนื้อหา และลักษณะของเนื้อหาในนิตยสาร เป็นของบริษัทแม่ และมีที่มาจากฐานข้อมูลของบริษัทแม่เป็นหลัก ในขณะที่เนื้อหาที่ดัดแปลงหรือเขียนขึ้นในประเทศไทยมีส่วนน้อย อีกทั้งองค์ประกอบของเนื้อหายังสะท้อนถึงการสนับสนุนวัฒนธรรมที่เป็นแบบตะวันตกมากที่สุด และผู้ลงโฆษณาในนิตยสารนี้ก็เป็นบริษัทข้ามชาติเป็นส่วนใหญ่ อย่างไรก็ตาม ในแง่เนื้อหา มีแนวโน้มที่จะมีแหล่งที่มา และองค์ประกอบที่สนับสนุนวัฒนธรรมที่หลากหลาย และสนับสนุนวัฒนธรรมไทยมากขึ้น 3. ด้านกระบวนการกระจาย ความเป็นโลกาภิวัตน์ของนิตยสารสรรสาระมีลักษณะที่สอดคล้องกับทฤษฎีการครอบงำทางวัฒนธรรมมากกว่า คือ อำนาจในการกำหนดแบบแผนกระบวนการกระจาย เป็นของบริษัทแม่ โดยมีลักษณะที่เป็นแบบฉบับเดียวกันทั่วโลก และมีลักษณะรวมศูนย์ อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติผู้ดำเนินการในท้องถิ่น มีอำนาจต่อรองปรับเปลี่ยนรายละเอียดได้ในระดับหนึ่ง 4. โดยสรุปแล้ว ความเป็นโลกาภิวัตน์ของนิตยสารสรรสาระ มีลักษณะที่สอดคล้องกับทฤษฎีการครอบงำทางวัฒนธรรมมากกว่าทฤษฎีโลกาภิวัตน์ทางวัฒนธรรม แต่ไม่อาจเป็นการครอบงำที่เบ็ดเสร็จได้ และมีแนวโน้มที่จะสนับสนุนวัฒนธรรมที่หลากหลายมากขึ้น