วาทะของนักคิดไทยจากปาฐกถาโกมล คีมทอง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดขององค์ปาฐกจากปาฐกถาโกมล คีมทอง ในฐานะปาฐกถาเพื่อสังคม และเพื่อวิเคราะห์ปริบท เนื้อหา กลวิธีการโน้มน้าวใจ และการอ้างเหตุผลในปาฐกถาโกมล คีมทอง ตามทฤษฎีทางวาทวิทยา ได้แก่ทฤษฎีองค์ห้าของเคนเนธ เบิร์ก ทฤษฎีการตอบโต้สถานการณ์ของลอยด์ บิทเซอร์ และทฤษฎีเกณฑ์หลักทั้งห้า โดยศึกษาจากปาฐกถาโกมล คีมทอง ปีพ.ศ.2517 2546 ที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นหนังสือจำนวน 29 เรื่อง ทั้งนี้ได้ใช้ปริบททางสังคมและการเมืองของไทยจำนวน 5 สมัยมาใช้เป็นเกณฑ์พิจารณาปาฐกถาทั้งหมดด้วย ซึ่งผลการวิจัยมีดังนี้ 1. วิธีคิดของนักคิดไทยนั้น เกิดจากการสั่งสมประสบการณ์ทางการเมือง ศาสนาและงานพัฒนา มีวิธีคิดที่ลุ่มลึก มองสังคมอย่างรอบด้าน ทั้งนี้ปัจจัยด้านสถานภาพขององค์ปาฐก เช่นการเป็นข้าราชการ เป็นบรรพชิต เป็นนักพัฒนาขององค์กรเอกชน นั้นเป็นตัวกำหนดระบบความคิดที่หล่อหลอมออกมาเป็นลักษณะร่วมที่สำคัญขององค์ปาฐกของมูลนิธิโกมล คีมทอง คือ การเป็นนักคิดที่ไม่พึ่งพิงกับระบบ เชื่อในศักยภาพของมนุษย์ 2. ปริบททางสังคมและการเมืองนั้น ส่งผลต่อเนื้อหา กลวิธีการโน้นน้าวใจและการอ้างเหตุผลขององค์ปาฐก องค์ปาฐกแต่ละท่านเป็นผู้มีจิตสำนึกทางสังคมสูง และต้องการให้ปาฐกถาของตนสะท้อนมุมมองทางสังคมดังกล่าว ทั้งนี้ได้ใช้วิธีการบอกเล่าประสบการณ์ของตนผ่านทางปาฐกถา เน้นการมองโลกใน3 แนวทางที่สำคัญ คือ สัจนิยม จิตนิยม และปฏิบัตินิยม ใช้การอ้างอิง การยกตัวอย่าง และใช้ภาษาที่เรียบง่าย 3. การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมืองใน 5 ยุคสมัยนั้น เป็นปัจจัยสำคัญที่กระตุ้นให้องค์ปาฐกมุ่งแสดงทัศนะของตนออกสู่สาธารณชนโดยใช้ปาฐกถาเป็นสื่อ