การวิเคราะห์เทคนิคการสร้างความหมายในรายการความรู้ ขนาดสั้นทางโทรทัศน์

Abstract

เข้าใจถึงเทคนิคการสร้างความหมายในรูปแบบ และเนื้อหารายการความรู้ขนาดสั้นทางโทรทัศน์ โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้กรอบแนวคิดในการศึกษา ได้แก่ แนวคิดเชิงสัญญะวิทยา แนวคิดเรื่องสื่อมวลชนกับการสร้างความเป็นจริงทางสังคม แนวคิดเรื่องการจำแนกประเภทรายการโทรทัศน์ แนวคิดเรื่องรายการโทรทัศน์ประเภทให้ความรู้ และแนวคิดเรื่องการออกแบบสารโทรทัศน์ ผลการวิจัยพบว่า รายการความรู้ขนาดสั้นทางโทรทัศน์ในปัจจุบันมีรูปแบบการนำเสนอ 4 แบบ คือ รูปแบบบรรยาย รูปแบบพูดคุย รูปแบบสัมภาษณ์ และรูปแบบละคร และมีเนื้อหาทั้งหมด 8 ประเภท คือ สุขภาพอนามัย ศิลปวัฒนธรรมและประเพณีไทย ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม วิทยาการและเทคโนโลยี สังคม ท่องเที่ยว เชิงชูสถาบันกษัตริย์ และความรู้ทั่วไป สำหรับการสร้างความหมายพบว่า รายการความรู้ขนาดสั้นทางโทรทัศน์แต่ละประเภทในปัจจุบันมีการสร้างความหมาย หรืออีกนัยหนึ่งคือความเป็นจริงที่นำเสนอต่อผู้ชม 3 ลักษณะคือ 1. รายการสุขภาพอนามัย วิทยาการและเทคโนโลยี ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สังคม และความรู้ทั่วไป เน้นการเสนอความหมายตรงที่เป็นความจริงอย่างตรงไปตรงมา ตามที่เราสัมผัสได้ในโลกแห่งความเป็นจริง 2. รายการศิลปวัฒนธรรมและประเพณีไทย เน้นการเสนอความหมายแฝงที่เป็นความจริงในรูปสัญลักษณ์ เป็นความจริงในโลกแห่งความหมายที่โทรทัศน์สร้างขึ้น 3. รายการเชิดชูสถาบันกษัตริย์ เน้นการเสนอความหมายแฝงทั้งที่เป็นความจริงอย่างแท้จริง และความจริงที่สร้างขึ้นในรูปสัญลักษณ์ เพื่อสร้างความรู้สึกและจิตสำนึกแก่ผู้ชม นอกจากนี้ยังพบอีกว่ารายการที่นำเสนอความจริงอย่างตรงไปตรงมา เช่น รายการสุขภาพอนามัย รายการวิทยาการและเทคโนโลยี และรายการความรู้ทั่วไป ได้มีการสร้างความหมายแฝงที่เกี่ยวข้องกับสินค้าและบริการในฐานะผู้สนับสนุนรายการ โดยเป็นการแอบแฝงการโฆษณาประชาสัมพันธ์สินค้าและบริการ ตลอดจนหน่วยงานเข้าไปในเนื้อหารายการ เพื่อประโยชน์ทางด้านการดำเนินธุรกิจด้วย