รำอาวุธของตัวพระในละครในเรื่อง อิเหนา

Abstract

ศึกษาท่ารำและกระบวนรำอาวุธของตัวพระในละครในเรื่อง อิเหนา โดยเลือกศึกษาการรำอาวุธ 4 ชนิด ได้แก่ กริช กระบี่ หอกซัด และทวน ของตัวเอกในบทละครในเรื่อง อิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2 เฉพาะฉบับที่ถ่ายทอดมาจากท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี การวิจัยนี้ศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ การสังเกตการแสดงสด วิดีทัศน์และภาพถ่าย ตลอดจนการฝึกหัดด้วยตนเองจากอาจารย์ทางนาฏยศิลป์ไทย ผลการวิจัยพบว่า มีตัวเอกที่รำอาวุธจำนวน 12 ตัว ได้แก่ อิเหนา บุศสิหนา ประสันตา กระหมังกุหนิง สังคามาระตา วิหยาสะกำ สุหรานากง อุณากรรณ จะมาหรา กะปาหลัน และมะงาดา มีการรำอาวุธทั้งหมด 10 ชุด แต่ได้นำมาศึกษาเฉพาะชุดที่มีกระบวนรำเด่น และมีวัตถุประสงค์ของการรำไม่ซ้ำกัน จำนวน 6 ชุด ตามลำดับเหตุการณ์ในท้องเรื่อง ได้แก่ ประสันตารำกริช การรำอาวุธในศึกกระหมังกุหนิง อิเหนาตัดดอกไม้ อิเหนาฉายกริช สุหรานากงรำกริช และปันหยีตรวจพล อาวุธที่ตัวเอกใช้รำ พบว่ามี 5 ชนิด ได้แก่ กริช กระบี่ หอกซัด ทวน และกั้นหยั่น แต่อาวุธที่มีกระบวนการรำเด่นมี 4 ชนิด ยกเว้นกั้นหยั่น การรำอาวุธแบ่งตามวัตถุประสงค์ได้เป็น 6 ประการ คือ 1. รำเยาะเย้ย 2. ตัดดอกไม้ 3. ฉายอาวุธเพื่อเรียกร้องความสนใจ 4. รำบวงสรวง 5. รำตรวจพล 6. รำเพื่อรบ ท่ารำกริชมี 2 แบบ คือ แบบมลายูกับแบบชวา รำเพื่อรบมี 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 ดูชั้นเชิงกัน ขั้นตอนที่ 2 ปะทะแบบมีลีลา และขั้นตอนที่ 3 ปะทะรุนแรง จบด้วยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเสียชีวิตหรือแยกจากกัน การรำอาวุธของตัวพระในละครในเรื่อง อิเหนา มีความสัมพันธ์กับการต่อสู้ป้องกันตัวของไทย การรำอาวุธจัดเป็นศิลป์ชั้นสูง งดงาม มีคุณค่า หาดูได้ยากยิ่งในปัจจุบันเพราะมีการแสดงน้อย จึงควรอนุรักษ์และเผยแพร่เพื่อมิให้สูญสลายไปจากวงการนาฏยศิลป์ไทย