ภาษาและความเป็นจริงในคัมภีร์ เต๋าเต๋อจิง และคัมภีร์จวงจื๊อ

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาประเด็นความสัมพันธ์ระหว่างภาษาและความเป็นจริงในลัทธิเต๋าและโต้แย้งทัศนะที่ตีความว่าคัมภีร์เต๋าเต๋อจิงและคัมภีร์จวงจื๊อเป็นวิมัตินิยมทางภาษา จากการศึกษาได้ข้อสรุปว่าคัมภีร์เต๋าเต๋อจิงมองว่าการกำหนดนามคือการทำให้สิ่งที่นามบ่งถึงมีสภาวะและคงที่ตายตัว แต่ความเป็นจริงหรือ "เต๋า" เป็นกระบวนการของการแปรเปลี่ยนไปมาระหว่าง "การมีสภาวะ" และ "การไร้สภาวะ" ดังนั้นภาษาจึงไม่สามารถเป็นกระจกที่สะท้อนความเป็นจริงได้ นาม "เต๋า" จึงเป็นเพียงนามสมมติเท่านั้น ส่วนคัมภีร์จวงจื๊อมองว่าภาษามีข้อจำกัดและแปรเปลี่ยนได้ตามข้อกำหนดของสังคม อีกทั้งความเป็นจริงก็แปรเปลี่ยนลื่นไหลเป็นกระแสต่อเนื่องไม่มีการ "เริ่มต้น" และ "สิ้นสุด" ดังนั้นคัมภีร์จวงจื๊อจึงมองภาษาเป็นเหมือน "อาคันตุกะ" ของความเป็นจริง แสดงว่าภาษาสามารถบ่งถึงความเป็นจริงได้ แต่ไม่แน่นอนคงที่ เพราะภาษาเพียงแวะเวียนมา และก็ต้องจากความเป็นจริงไป แม้ลัทธิเต๋ามองว่าภาษาไม่สามารถสะท้อนความเป็นจริงหรือ "เต๋า" ได้ แต่ไม่ได้หมายความว่าภาษาไม่สามารถเป็นเครื่องมือนำไปสู่ความรู้และวิถีที่แท้ได้เลย จนต้องละทิ้งการใช้ภาษาไปลัทธิเต๋ามุ่งเน้นวิพากษ์วิจารณ์ "แนวทาง" หรือ "จารีต" การใช้ภาษาตามขนบความเชื่อเดิมหรือแบบขงจื๊อ มากกว่าจะเสนอให้ละทิ้งการใช้ภาษา คัมภีร์เต๋าเต๋อจิงมองว่าเราสามารถกำหนดภาษาเพื่อสื่อความรู้และความจริงได้ แต่การใช้ภาษานั้นจะต้องสอดคล้องกลมกลืนกับวิถีชีวิตของผู้คนในสังคม ส่วนคัมภีร์จวงจื๊อมองว่าเราสามารถใช้ภาษาสื่อถึงความรู้และความจริงเป็นได้ แต่ต้องตระหนักรู้ในข้อจำกัดของภาษา และฝึกฝนจนบรรลุภาวะที่ "ลืมถ้อยคำ"