เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ : กรณีศึกษา บริษัทไปรษณีย์ไทย จำกัด

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์สามประการคือ 1. ศึกษาปัจจัยที่ผลักดันให้รัฐกำหนดนโยบายแปรรูปบริษัทไปรษณีย์ไทย จำกัด 2. ศึกษาผลกระทบจากการแปรรูปต่อการบริหารรัฐวิสาหกิจ ต่อผลได้ผลเสียของพนักงานและผู้ใช้บริการ อันเกิดจากการแปรรูปรัฐวิสาหกิจของบริษัทไปรษณีย์ไทย จำกัด 3. ศึกษาแนวทางในการปรับตัวของ บริษัทไปรษณีย์ไทย จำกัด ในการเข้าสู่ภาวการณ์แข่งขันในประเทศและเวทีโลก ทั้งนี้ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการรวบรวมข้อมูลเอกสารที่เกี่ยวข้อง และสัมภาษณ์เจาะลึกบุคคลที่เกี่ยวข้องทั้งผู้บริหารระดับสูงและผู้แทนสหภาพแรงงาน รวมทั้งใช้วิจัยเชิงปริมาณเพื่อสำรวจความคิดเห็นจากพนักงานและผู้ใช้บริการในกรุงเทพฯ และปริมณฑล ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยที่ผลักดันให้เกิดการแปรรูปกิจการไปรษณีย์เป็นบริษัทจำกัด (Corporatization) มีสาเหตุมาจากกลุ่มผลประโยชน์ทางการเมืองเป็นตัวผลักดันทั้งสิ้น ไม่วาจะเป็นการเมืองภายในองค์กร การเมืองระหว่างองค์กร การเมืองระดับประเทศ และการเมืองระหว่างประเทศ ซึ่งกิจการของบริษัทไปรษณีย์ไทย จำกัด เป็นกิจการของรัฐที่สามารถดำเนินกิจการบริการสาธารณะพื้นฐานได้อย่างลงตัว มีการพัฒนากิจการบริการจากระบบราชการมาเป็นระบบธุรกิจพึ่งตนเองได้ จากกิจการที่เคยขาดทุนมาเป็นกิจการที่ได้กำไร ตลอดจนได้มีการพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารจัดการเป็นที่พอใจของผู้ใช้บริการส่วนใหญ่ ความเป็นเอกภาพการบริหารจัดการบุคลากรภายในดีขึ้นกว่าเดิม แม้บุคลากรจะขาดสิทธิประโยชน์ในด้านสวัสดิการบ้าง แต่ขวัญกำลังใจ การมีส่วนร่วมในองค์กรดีขึ้นกว่าเดิม แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพในการจัดสรรผลประโยชน์ให้แก่กลุ่มต่างๆ ทั้งผู้บริหาร พนักงาน และผู้ใช้บริการ ได้อย่างเหมาะสม รวมทั้งภาครัฐก็ไม่ต้องเสียงบประมาณเพิ่มขึ้นแต่อย่างใด ซึ่งแสดงให้เห็นว่าลักษณะกรรมสิทธิ์หรือความเป็นเจ้าของ ไม่ได้เป็นตัวกำหนดระดับของประสิทธิภาพแต่เป็นเรื่องของการบริหารจัดการ ดังนั้นการแปรรูปรัฐวิสาหกิจภาครัฐไปสู่ภาคเอกชน (privatization) จึงไม่ได้เป็นการแก้ปัญหาของรัฐวิสาหกิจที่ถูกทาง แต่แค่ทำการปฏิรูประบบการบริหารงานแบบดั้งเดิม และมุ่งเน้นถึงความพึงพอใจของผู้ใช้บริการเป็นหลักก็เพียงพอแล้ว