การศึกษาความหมายของคำกริยาแสดงการกล่าวถ้อยในภาษาไทยโดยอิงบริบท

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 2 ประการคือ 1) ศึกษาความหมายของคำกริยาแสดงการกล่าวถ้อย (LAV) โดยอิงบริบทของการสื่อสารที่คำกริยานั้นๆ เกิดขึ้น 2) การเกิดร่วมของคำกริยาเหล่านี้กับรูปประโยคความเดี่ยว ข้อมูลของการศึกษานี้คือ ภาษาสนทนาที่เกิดขึ้นในนวนิยายไทย จำนวน 9 เรื่อง มีคำกริยาแสดงการกล่าวถ้อยที่เกิดร่วมกับรูปประโยคความเดี่ยวจำนวน 1,055 รายการ เป็น LAV ที่ไม่ซ้ำกัน จำนวน 206 คำ เมื่อวิเคราะห์ความหมายของ LAV ตามบริบทของการสื่อสาร อันได้แก่ 1) บริบทสถานการณ์ 2) เจตนาของผู้พูด และ 3) ความสัมพันธ์ของผู้พูดและผู้ฟัง ซึ่งเป็นเรื่องเฉพาะของสังคมและวัฒนธรรมของผู้พูดภาษาไทย สามารถจำแนก LAV เป็นคำกริยาอ้างถึงวัจนกรรม (SAV) หลัก 4 ประเภท แต่ละประเภทยังจำแนกเป็นประเภทย่อยได้ดังนี้ 1) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอก (90 คำ) ได้แก่ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกที่ผู้พูดเป็นผู้เริ่มวาทกรรม (19 คำ) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกที่ผู้พูดไม่ได้เป็นผู้เริ่มวาทกรรม (68 คำ) และ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกที่เป็นการจัดการปฏิสัมพันธ์ (3 คำ) 2) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกให้กระทำ (36 คำ) ได้แก่ LAV ที่เป็นวัจนกรรม การบอกให้ทำ (15 คำ) ได้แก่ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกไม่ให้ทำ (6 คำ) และ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการบอกให้ตอบ (15 คำ) 3) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการแสดงความรู้สึก (79 คำ) ได้แก่ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการแสดงความรู้สึกแบบแท้ (11 คำ) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการแสดงความรู้สึกที่บอกอารมณ์ความรู้สึกต่างๆ (56 คำ) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการแสดงความรู้สึกที่เป็นการสั่ง (5 คำ) และ LAV ที่เป็นวัจนกรรมการแสดงความรู้สึกที่เป็นการจัดการปฏิสัมพันธ์ (7คำ) 4) LAV ที่เป็นวัจนกรรมการสัญญา (1 คำ) การศึกษาการเกิดร่วมของรูปประโยคความเดี่ยวกับ LAV ที่จัดเป็น SAV แต่ละประเภทข้างต้น พบประโยคความเดี่ยว 4 ประเภทคือ ประโยคบอกเล่าและประโยคบอกเล่าเนื้อความปฏิเสธ ประโยคปฏิเสธ ประโยคคำสั่ง และประโยคคำถาม ประโยคบอกเล่าเกิดร่วมกับวัจนกรรมการบอก 80.7% ประโยคปฏิเสธพบเป็นจำนวนน้อย ส่วนใหญ่เกิดร่วมกับวัจนกรรมการบอกที่ผู้พูดไม่ได้เป็นผู้เริ่มวาทกรรมประเภทการตอบเป็นส่วนใหญ่ ในวัจนกรรมการบอกให้กระทำ พบว่าประโยคคำสั่งเกิดร่วมกับการบอกให้ทำ 75.4% และประโยคประเภทนี้เกิดร่วมกับการบอกไม่ให้ทำ 60.0% ประโยคคำถามเกิดร่วมกับการบอกให้ตอบ 98.6% ในวัจนกรรมการแสดงความรู้สึก พบว่าส่วนใหญ่แล้วเกิดร่วมกับประโยคบอกเล่าสูงถึง 62.6% และรองลงมาคือเกิดร่วมกับประโยคคำถาม 26.9% ในวัจนกรรมการสัญญาพบว่าเกิดร่วมกับประโยคบอกเล่า 100.0% สรุปผลของการศึกษาโดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ในงานวิจัยนี้พบว่า LAV ซึ่งจัดให้เป็น SAV ประเภทต่างๆ นั้น มีการเกิดร่วมกับรูปประโยคแต่ละประเภทที่มีความสัมพันธ์กับชนิดของ SAV นั้นๆ อย่างชัดเจนเป็นส่วนใหญ่ ส่วนประโยคที่ไม่สัมพันธ์กับ SAV ชนิดนั้นๆ อาจเกี่ยวข้องกับประเด็นทางด้านวัจนปฏิบัติศาสตร์ในแง่อื่นๆ ซึ่งต้องศึกษาต่อไป