นิตยสารต้าเจียห่าวกับการนำเสนออัตลักษณ์จีน - สยาม

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงพัฒนาการด้านองค์กร พัฒนาการด้านเนื้อหาและรูปแบบ กระบวนการและปัจจัยในการผลิตนิตยสาร การนำเสนออัตลักษณ์จีน-สยามในนิตยสารและการเรียนรู้อัตลักษณ์ของกลุ่มผู้อ่าน โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ คือ การศึกษาเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก ผลการวิจัยพบว่า นิตยสารต้าเจียห่าว เป็นนิตยสารมีจุดกำเนิดมาจากการเป็นนิตยสารทำมือขนาดเล็ก มีโครงสร้างองค์กรเป็นคนทำงานเพียงไม่กี่คน ในระยะเวลาต่อมาสามารถพัฒนาขึ้นมาเป็นนิตยสารเพื่อผู้บริโภค ภายใต้การบริหารงานของสำนักพิมพ์ผู้จัดการตั้งแต่ปี 2547-2549 และมีการขยายโครงสร้างองค์กรหรือคนทำงานมากขึ้นไปตามรูปแบบของนิตยสาร ส่วนพัฒนาการด้านเนื้อหาและรูปแบบ ผู้ผลิตนิตยสารได้นำแนวคิดเรื่องอัตลักษณ์จีน-สยาม เช่น ประเพณี วัฒนธรรม ค่านิยมและรูปแบบทางศิลปะ ของชาวจีนหรือชาวไทยเชื้อสายจีน มาเป็นแนวคิดหลักในการนำเสนอเนื้อหาที่เป็นสารสนเทศ และยึดวิธีการนำเสนอดังกล่าวเป็นเอกลักษณ์ในการทำงานนับตั้งแต่ยุคหนังสือทำมือมาจนถึงยุคที่เป็นนิตยสารเพื่อผู้บริโภค นอกจากนั้นในส่วนเนื้อหาด้านโฆษณา ยังมีลักษณะเด่นที่น่าสนใจ คือ มีโฆษณาของธุรกิจที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการศึกษาและวัฒนธรรมจีนหรือมีการแสดงออกด้านอัตลักษณ์จีน-สยามอย่างเปิดเผยอยู่เป็นจำนวนมาก ด้านขั้นตอนและกระบวนการผลิต นิตยสารต้าเจียห่าวต้องเผชิญกับปัญหาในการทำงานตลอดเวลาเนื่องจากปัจจัยหลายอย่าง คือ ความไม่ชำนาญด้านภาษาจีนของทีมงาน ไม่มีผู้ซื้อโฆษณาในหนังสือหรือการถูกตัดงบประมาณเนื่องจากบริษัทแม่ระดมทุนไปทำกิจกรรมทางการเมืองในช่วงปี 2548 จนมีผลให้หนังสือต้องปิดตัวลงในเดือนพฤศจิกายนปี 2459 ในแง่การนำเสนออัตลักษณ์จีน-สยาม จากการวิจัยพบว่าลักษณะอัตลักษณ์ที่นำเสนอในนิตยสารต้าเจียห่าวสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ อัตลักษณ์ที่นำเสนอผ่านเนื้อหาที่เป็นสารสนเทศและอัตลักษณ์ที่นำเสนอผ่านรูปภาพและภาพประกอบในหนังสือ ส่วนการเรียนรู้อัตลักษณ์อัตลักษณ์ในกลุ่มผู้อ่าน จากการเก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง 25 คน พบว่าส่วนใหญ่มีการเรียนรู้อัตลักษณ์จากการอ่านนิตยสาร แต่การเรียนรู้ดังกล่าวไม่มีผลในระดับที่สามารถเปลี่ยนแปลงทัศนคติในเรื่องอัตลักษณ์จีน-สยามของผู้อ่านส่วนใหญ่ได้