แนวทางการใช้ภูมิทัศน์เพื่อลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมในการออกแบบวางผังโรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนร่วม

Abstract

โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนร่วม ประกอบด้วยโรงไฟฟ้ากังหันก๊าซต่อเชื่อมกับโรงไฟฟ้ากังหันไอน้ำ ซึ่งในปัจจุบันมีการก่อสร้างมากกว่าโรงไฟฟ้าประเภทอื่น เพราะสามารถสร้างได้เร็ว มีต้นทุนการผลิตต่ำและให้ประสิทธิภาพสูง แต่การสร้างโรงไฟฟ้าของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแต่ละแห่งนำมาซึ่งข้อขัดแย้งและการต่อต้านจากชุมชนโดยรอบพื้นที่ตั้งโรงไฟฟ้า ที่มีความกังวลเรื่องผลกระทบสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิต ไม่ว่าการไฟฟ้าฝ่ายผลิตจะได้แสดงให้เห็นถึงมาตรการต่างๆ ที่ได้ทำในการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และทำมวลชนสัมพันธ์อย่างเข้มแข็ง แต่ปัญหาก็ยังเกิดขึ้นอยู่เสมอ มีการตั้งข้อสังเกตว่าปัญหาน่าจะมาจากภาพลักษณ์ของโรงไฟฟ้าที่ในการออกแบบวางผังเน้นประสิทธิภาพในการผลิตมากกว่าการคำนึงถึงความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม การศึกษาวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อหาแนวทางในการวางผังโรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนร่วม เพื่อให้มีภาพลักษณ์ที่เป็นมิตรกับสภาพแวดล้อมมากขึ้น โดยศึกษาการวางผังของโรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนร่วมภายในความรับผิดชอบของการไฟฟ้าฝ่ายผลิต 3 แห่ง คือ โรงไฟฟ้าบางปะกง โรงไฟฟ้าวังน้อย โรงไฟฟ้าพระนครใต้และทำการเปรียบเทียบกับการวางผังบริเวณของโรงไฟฟ้าราชบุรี ซึ่งอยู่ในความรับผิดชอบของเอกชนที่ได้รับรางวัลด้านการจัดการสภาพแวดล้อมดีเด่น เพื่อวิเคราะห์หาแนวทางการออกแบบวางผังโรงไฟฟ้าให้มีภาพลักษณ์ที่เป็นมิตรกับสภาพแวดล้อม ในประเด็นเรื่องของการมองเห็นตัวโรงไฟฟ้า การมีพื้นที่ใช้สอยร่วมกับชุมชนโดยรอบ และการใช้ภูมิทัศน์เพื่อลดผลกระทบสิ่งแวดล้อม (Landscape Mitigation) จากผลการศึกษาพบว่า โรงไฟฟ้ารุ่นเก่าของการไฟฟ้าฯ คือ โรงไฟฟ้าบางปะกงและพระนครใต้จะมีสัดส่วนของกำลังการผลิตต่อหน่วยพื้นที่ที่สูงกว่าโรงไฟฟ้ารุ่นใหม่ และโรงไฟฟ้าเอกชน และมีการนำเอาภูมิทัศน์เข้าช่วยในการลดผลกระทบน้อย ต่างจากโรงไฟฟ้าเอกชนที่มีสัดส่วนของกำลังการผลิตต่อหน่วยพื้นที่ที่ต่ำ รวมทั้งมีสัดส่วนของพื้นที่สีเขียวที่มากกว่า มีการใช้ภูมิทัศน์ในการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง จึงทำให้มีความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่า โดยการวางผังทั่วๆไปแบ่งเกณฑ์ในการพิจารณาออกเป็น 4 ประเด็น คือ 1)ควรการเลือกที่ตั้งโครงการที่ติดถนนหรือติดแหล่งน้ำ 2)การใช้ที่ดินภายในโครงการที่แบ่งออกเป็น ส่วนสำนักงานและส่วนตัวโรงไฟฟ้า ซึ่งแบ่งออกเป็น กลุ่มตัวโรงไฟฟ้า กลุ่มอาคารประกอบสำหรับโรงไฟฟ้า กลุ่มอาคารประกอบทั่วไปและกลุ่มงานระบบส่ง ที่วางเรียงตัวกันตามกระบวนการผลิต 3) เส้นทางสัญจรควรมีถนนหลักเข้าถึงกลุ่มอาคารสำคัญของโรงไฟ ฟ้าและมีถนนย่อยที่แจกไปทุกพื้นที่ในโครงการ ส่วนทางเดินเท้ามีเฉพาะตามแนวถนนหลัก 4)ควรมีพื้นที่สีเขียวเพื่อการนันทนาการ เพื่อความสวยงาม ความร่มรื่นกับพื้นที่ และเพื่อใช้ในการลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นภายในพื้นที่โครงการ ในเรื่องของ การป้องกันการกระจายตัวของฝุ่นละอองก๊าซและเสียง และผลกระทบทางสายตา การสร้างแนวป้องกันลม ที่ใช้ต้นไม้ และเนินดิน ควร มีการบำบัดน้ำเสีย และลดอุณหภูมิของน้ำก่อนปล่อยออกสู่ลำน้ำสาธารณะอย่างกลมกลืนกับสภาพแวดล้อม เป็นต้น.