แนวทางการออกแบบเพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียวของชุมชนเมืองในเขตชั้นในของกรุงเทพมหานคร

Abstract

ในการศึกษานี้ได้กำหนดตัวชี้วัดพื้นที่สีเขียวเป็นพื้นที่บริการด้านนันทนาการ เช่น สวนสาธารณะ ลานกีฬา เป็นต้น ที่สอดคล้องกับบริบทชุมชนเมืองในเขตชั้นในของกรุงเทพมหานคร ซึ่งมีความต้องการและความจำเป็น เพื่อจัดหาพื้นที่โล่งที่มีศักยภาพในการที่จะพัฒนาเป็นพื้นที่สีเขียว ด้วยแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการฟื้นฟูพื้นที่ว่าง ประกอบกับการวิเคราะห์ด้วยเกณฑ์พิจารณาในมิติทางกายภาพ มิติทางกิจกรรม และมิติทางการจัดการ จากการศึกษาพื้นที่โล่งในเขตบางรัก พบว่า พื้นที่โล่งเป้าหมายในการเพิ่มเป็นพื้นที่สีเขียว จำแนกตามเกณฑ์ที่ตั้ง ประกอบกับเกณฑ์บริบท แบ่งเป็น 4 ประเภท ได้แก่ 1) พื้นที่โล่งด้านหน้าอาคาร บริเวณสถานประกอบการเอกชน ในย่านศูนย์กลางธุรกิจ 2) พื้นที่โล่งรอบอาคาร บริเวณสถานที่ราชการและศาสนสถาน ในย่านชุมชนพักอาศัย 3) พื้นที่โล่งเขตทางบริเวณใต้ทางด่วนยกระดับ ในย่านชุมชนพักอาศัยและพาณิชยกรรม และ 4) พื้นที่โล่งอิสระ บริเวณสุสาน ในย่านศูนย์กลางธุรกิจ เมื่อนำมาวิเคราะห์เพื่อหาศักยภาพในด้านต่างๆ ได้แก่ 1) ความเหมาะสมด้านกายภาพ 2) ความต้องการด้านกิจกรรม และ 3) ความเป็นไปได้ด้านการจัดการ สามารถสรุปได้ว่า มีพื้นที่โล่งที่มีความเหมาะสม 3 แห่ง ต้องปรับปรุงบางส่วน 9 แห่ง และปรับปรุงใหม่ทั้งหมด 19 แห่ง และสามารถเพิ่มพื้นที่สีเขียวนันทนาการได้ทั้งหมด 102,559 ตารางเมตร คิดเป็น 2.11 ตารางเมตรต่อคน ซึ่งยังต่ำกว่าเป้าหมาย 4 ตารางเมตรต่อคน ทั้งนี้แนวทางการจัดการเพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียวควรมีการประสานงานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อเอื้อให้เกิดพื้นที่สีเขียวนันทนาการ โดย 1) จัดพื้นที่โล่งให้มีกิจกรรมนันทนาการเป็นหลักหรือประสานกับกิจกรรมอื่น 2) ใช้ข้อกฎหมายที่สามารถบังคับหรือเป็นแรงจูงใจให้มีผู้ลงทุนซึ่งจะได้รับผลตอบแทนพิเศษ 3) กำหนดรายละเอียดของพื้นที่สีเขียวที่เกี่ยวเนื่องกับอาคารซึ่งมีผลให้เกิดความต่อเนื่องของบริเวณ นอกจากนี้ การออกแบบทางกายภาพของพื้นที่โล่งควรคำนึงถึงการส่งเสริมให้เกิดกิจกรรมนันทนาการ ในสภาพแวดล้อมและบรรยากาศที่ดี โดย 1) ให้ความสำคัญกับระบบสัญจรทางเดินเท้า 2) จัดพื้นที่ องค์ประกอบและสิ่งอำนวยความสะดวกอย่างเพียงพอและเหมาะสม 3) ออกแบบพื้นที่ให้สอดคล้อง กลมกลืน เชื่อมโยง และต่อเนื่องกับบริบทโดยรอบ